{\rtf1\ansi\deff0{\fonttbl{\f0\fnil\fcharset0 Courier New;}}
{\*\generator Msftedit 5.41.21.2510;}\viewkind4\uc1\pard\lang3082\f0\fs22 1\par
00:00:48,800 --> 00:00:50,120\par
Egun on, New Orleans.\par
\par
2\par
00:00:50,200 --> 00:00:53,400\par
Hamar urte Katrina igaro zela\par
eta oraindik hemen gaude, kabroiok.\par
\par
3\par
00:00:53,440 --> 00:00:57,480\par
Kanpoan bero dago,\par
eta gaur iristekoa da New Orleansera...\par
\par
4\par
00:00:57,520 --> 00:01:00,000\par
...iaz ere elkarrizketatu nuen\par
Fermin Muguruza euskal kantaria.\par
\par
5\par
00:01:00,080 --> 00:01:04,760\par
Bertoko musikariekin, bere kantuei\par
ukitu neworleanstarra ematera dator.\par
\par
6\par
00:01:04,800 --> 00:01:08,520\par
Euskaldunen eta neworleanstarren\par
arteko talka izango da!\par
\par
7\par
00:01:08,720 --> 00:01:12,480\par
Guk gertutik jarraituko dugu grabaketa,\par
eta guztiaren berri emango dizuegu.\par
\par
8\par
00:01:12,680 --> 00:01:14,720\par
Ongietorri "ilgoraren hirira",\par
\par
9\par
00:01:14,840 --> 00:01:17,320\par
hiri "handi", "ez hain samur"\par
\par
10\par
00:01:17,480 --> 00:01:19,560\par
eta "ahazten zaila den" honetara.\par
\par
11\par
00:01:21,080 --> 00:01:23,000\par
Nueva Orleans, Luisiana (NOLA)\par
\par
12\par
00:01:23,000 --> 00:01:24,720\par
NOLA?\par
\par
13\par
00:02:00,720 --> 00:02:06,160\par
Landaredia eta zuhaitzak-eta\par
trinkoagoak dira New Orleansen.\par
\par
14\par
00:02:06,520 --> 00:02:09,040\par
Belartza itxiagoa da,\par
zuhaitzak, sendoagoak.\par
\par
15\par
00:02:09,120 --> 00:02:11,280\par
Beroa da, hezea, goxoa...\par
\par
16\par
00:02:11,320 --> 00:02:14,920\par
Burusi bero baten moduan\par
biltzen zaitu.\par
\par
17\par
00:02:15,480 --> 00:02:17,920\par
Eta hemengo musika ere halakoxea.\par
\par
18\par
00:02:18,040 --> 00:02:19,640\par
Axolagabe samarra agian,\par
\par
19\par
00:02:19,800 --> 00:02:24,680\par
baina... guztiz indartsua.\par
Oso erritmo sendoa du.\par
\par
20\par
00:02:25,200 --> 00:02:30,640\par
Beroak eta hezetasunak\par
txeloaren egurrari ere eragiten diote,\par
\par
21\par
00:02:30,760 --> 00:02:33,120\par
soinu berezia ematen diote.\par
\par
22\par
00:02:33,360 --> 00:02:38,520\par
Ez dut gordetzen halako\par
ingurune bereizi eta garbi batean.\par
\par
23\par
00:02:38,720 --> 00:02:43,840\par
Beraz, klimak eragin handia du\par
zure musikan eta garatzen duzun soinuan.\par
\par
24\par
00:02:43,880 --> 00:02:47,960\par
Eta airean dagoen hezetasunak ere...\par
\par
25\par
00:02:48,120 --> 00:02:50,960\par
...soinua aldarazten du,\par
gauzek soinu ezberdina dute.\par
\par
26\par
00:02:51,040 --> 00:02:53,680\par
Ezberdin entzuten dira igelak\par
eta kilkerrak ere.\par
\par
27\par
00:02:53,800 --> 00:02:55,480\par
Airea lodia da.\par
\par
28\par
00:03:11,840 --> 00:03:13,960\par
Inguruko aintziretan ibiltzen naiz.\par
\par
29\par
00:03:14,240 --> 00:03:19,880\par
Kanoan, urrutira joaten naiz.\par
Uretara sartzen naiz...\par
\par
30\par
00:03:19,920 --> 00:03:22,000\par
...botak jantzita,\par
eta nonbait esertzen naiz.\par
\par
31\par
00:03:22,080 --> 00:03:25,960\par
Inspiragarria da\par
naturaren erdian egotea.\par
\par
32\par
00:03:26,040 --> 00:03:29,200\par
Han astia\par
eta lekua hartzen ditut...\par
\par
33\par
00:03:29,280 --> 00:03:34,280\par
...arazoei konponbidea aurkitzeko\par
eta munduko kontuez hausnartzeko.\par
\par
34\par
00:03:34,720 --> 00:03:40,440\par
Nire unibertso musikala\par
naturari lotua dago.\par
\par
35\par
00:04:09,320 --> 00:04:12,440\par
Hamar urte joan dira\par
dike-sistemaren porrotetik,\par
\par
36\par
00:04:12,480 --> 00:04:15,120\par
edo ezagunago denez,\par
Katrinaren hondamenditik.\par
\par
37\par
00:04:15,200 --> 00:04:17,320\par
Hiriaren % 80 hartu zuen urak.\par
\par
38\par
00:04:17,360 --> 00:04:20,640\par
Historiako gertaera lazgarrienetako bat.\par
\par
39\par
00:04:20,680 --> 00:04:23,720\par
Krisia tragedia bihurtu zuten...\par
\par
40\par
00:04:23,760 --> 00:04:29,240\par
...Gobernuaren arduragabekeriak\par
eta desberdintasun sozioekonomikoek.\par
\par
41\par
00:04:29,840 --> 00:04:31,480\par
Eta txarrena izan zen...\par
\par
42\par
00:04:31,840 --> 00:04:36,240\par
...etxean bertan errefuxiatuak bezala\par
tratatu gintuztela hedabideek.\par
\par
43\par
00:05:06,400 --> 00:05:10,160\par
Hondamendi zinez berezia izan zen,\par
gizakiak eragin baitzuen.\par
\par
44\par
00:05:10,240 --> 00:05:15,120\par
Ebakuazioa lazgarria izan zen.\par
\par
45\par
00:05:15,200 --> 00:05:20,520\par
Dikeak apurtu zirelako\par
gertatu ziren heriotza guztiak.\par
\par
46\par
00:05:20,600 --> 00:05:24,680\par
Eta horri gehitu zitzaion\par
AEBetako Gobernuaren gaitasun eza...\par
\par
47\par
00:05:24,760 --> 00:05:27,680\par
...erantzun humanitario egokia emateko.\par
\par
48\par
00:05:27,880 --> 00:05:31,520\par
New Orleans eta inguruetatik\par
milioi bat lagun ebakuatu zituzten.\par
\par
49\par
00:05:31,600 --> 00:05:36,000\par
Eta lehen esan dudanez, hiri bat\par
bere hirigunetik eramaten duzunean,\par
\par
50\par
00:05:36,120 --> 00:05:41,520\par
gizakia bere ingurunetik indarrez\par
ateraz gero, orduan ikusten da zer den.\par
\par
51\par
00:05:41,640 --> 00:05:44,640\par
Gauza ikaragarriak gertatu ziren,\par
bai maila psikikoan zein fisikoan.\par
\par
52\par
00:05:44,680 --> 00:05:49,360\par
Baina gogorrena zera izan zen:\par
ulertzen saiatu beharrean,\par
\par
53\par
00:05:49,600 --> 00:05:53,200\par
errefuxiatutzat hartu gintuztela\par
mundu guztiko hedabideek.\par
\par
54\par
00:05:53,280 --> 00:05:57,520\par
Hots egin ziguten esanez, \'c2\'abEtxera\par
itzuliko zarete, musika jotzera?\'c2\'bb\par
\par
55\par
00:05:57,560 --> 00:05:59,040\par
\'c2\'abEtorri, mesedez!\'c2\'bb\par
\par
56\par
00:05:59,120 --> 00:06:04,200\par
Baziren hile pare bat elkar ikusten\par
ez genuela, eta baiezkoa eman genuen.\par
\par
57\par
00:06:04,440 --> 00:06:08,280\par
Uholdeak gertatu eta gero\par
elkartzen ginen lehen aldia zen.\par
\par
58\par
00:06:08,440 --> 00:06:11,520\par
Bertara iritsi\par
eta hiria ilunpetan topatu genuen,\par
\par
59\par
00:06:11,520 --> 00:06:15,440\par
club-aren inguruan baino ez zen argia.\par
\par
60\par
00:06:18,520 --> 00:06:24,200\par
Kaleak hondakinez beteta zeuden,\par
zuhaitzak lurrean, autoak teilatuetan,\par
\par
61\par
00:06:24,960 --> 00:06:27,800\par
eta kantoia pasa\par
eta cluberantz jo genuenean...\par
\par
62\par
00:06:28,520 --> 00:06:31,720\par
...etxadi osoa jendez beteta\par
zegoela ikusi nuen,\par
\par
63\par
00:06:31,800 --> 00:06:35,480\par
denak ilaran, guri ikusteko zain.\par
Ikaragarria izan zen.\par
\par
64\par
00:07:15,520 --> 00:07:19,240\par
Katrinaren ondoren jakin nuen\par
New Orleans zela nire etxea.\par
\par
65\par
00:07:19,400 --> 00:07:22,600\par
Adiskide edo senide bat\par
ospitalean duzunean bezala,\par
\par
66\par
00:07:22,640 --> 00:07:27,480\par
lehenbailehen ikusteko\par
eta ondoan egoteko premia nuen.\par
\par
67\par
00:07:27,520 --> 00:07:32,920\par
Eta berehala itzuli nahi nuen.\par
Barruak eskatzen zidan.\par
\par
68\par
00:07:33,080 --> 00:07:35,720\par
Eta itzuli nintzenean...\par
\par
69\par
00:07:36,960 --> 00:07:42,720\par
Ez dakit nola adierazi\par
halako tristezia eta emozio handiak.\par
\par
70\par
00:07:44,520 --> 00:07:46,000\par
Benetan tristea izan zen.\par
\par
71\par
00:07:46,520 --> 00:07:50,840\par
Bywater alanbre-hesiz inguratua zegoen,\par
gerra eremua balitz bezala.\par
\par
72\par
00:07:51,040 --> 00:07:53,720\par
Duela urte batzuetako Sarajevo\par
ematen zuen.\par
\par
73\par
00:07:53,880 --> 00:07:57,640\par
Itzuli eta negarrez hasi nintzen,\par
ezin nion eutsi.\par
\par
74\par
00:08:00,320 --> 00:08:06,000\par
Hasiak ziren gauza batzuk berreraikitzen,\par
baina oraindik asko falta zen.\par
\par
75\par
00:08:06,280 --> 00:08:11,520\par
Hondamendiaren eta ondoko guztiaren\par
kariaz, musikariek bat egin zuten,\par
\par
76\par
00:08:11,640 --> 00:08:18,080\par
eta ohartuta edo oharkabean, musika\par
indartuta atera zen bizipen hartatik.\par
\par
77\par
00:08:35,720 --> 00:08:40,960\par
Katrina igaro eta gero\par
etxean jo nuen lehen aldia,\par
\par
78\par
00:08:41,040 --> 00:08:42,880\par
hemen, New Orleansen,\par
\par
79\par
00:08:43,080 --> 00:08:48,400\par
oso berezia izan zen, inoiz lehenago\par
sentitu gabeko zerbait sentitu nuen.\par
\par
80\par
00:08:49,560 --> 00:08:52,440\par
Nolabait, jendearen hiletetan\par
jazza jotzen genuenean bezala zen;\par
\par
81\par
00:08:52,520 --> 00:09:00,040\par
orduko hartan, ordea, hileta\par
geure hiriarena zen.\par
\par
82\par
00:09:00,760 --> 00:09:03,320\par
New Orleans hiria\par
hila zen,\par
\par
83\par
00:09:03,360 --> 00:09:08,920\par
eta uretatik berpiztu behar genuen.\par
Ez errautsetatik, uretatik baizik.\par
\par
84\par
00:09:35,840 --> 00:09:39,600\par
Odolean daramagu New Orleans,\par
eta beti izultzen gara NOLAra.\par
\par
85\par
00:09:40,360 --> 00:09:43,640\par
Guk guztiei deitu genien\par
hiria berreraikitzera itzul zitezen,\par
\par
86\par
00:09:43,680 --> 00:09:47,000\par
eta hara zer esan zuen Richard Baker-ek,\par
Louisianako ordezkari errepublikarrak:\par
\par
87\par
00:09:47,080 --> 00:09:51,160\par
\'c2\'abAzkenean lehengoratu dugu\par
etxebizitza publikoa New Orleansen!\'c2\'bb\par
\par
88\par
00:09:51,200 --> 00:09:53,720\par
\'c2\'abGuk ezin izan genuen,\par
baina Jainkoak lortu du.\'c2\'bb\par
\par
89\par
00:09:53,800 --> 00:09:55,480\par
Putaseme galanta!\par
\par
90\par
00:09:56,120 --> 00:09:58,320\par
Bo, geroago helduko diogu berriz\par
kontu honi.\par
\par
91\par
00:09:58,400 --> 00:10:03,400\par
Orain, goazen Preservation Hall-era, han\par
Muguruza kantu bat grabatzen ari baita...\par
\par
92\par
00:10:03,480 --> 00:10:06,280\par
...Ben Jaffe-ren\par
talde historikoarekin.\par
\par
93\par
00:10:49,600 --> 00:10:53,600\par
Preservation Hallek 50eko hamarkadan\par
ireki zituen ateak,\par
\par
94\par
00:10:53,640 --> 00:10:56,080\par
nahiz eta 1961ean inauguratu zuten.\par
\par
95\par
00:10:57,240 --> 00:10:58,720\par
Orduan hau zen...\par
\par
96\par
00:10:58,760 --> 00:11:01,280\par
eserita gauden leku hauxe zen...\par
\par
97\par
00:11:01,680 --> 00:11:05,240\par
...leku bakarra\par
auzo frantsesean...\par
\par
98\par
00:11:05,360 --> 00:11:08,560\par
...eta New Orleans osoan,\par
non beltzak eta zuriak...\par
\par
99\par
00:11:09,240 --> 00:11:14,480\par
...bil zitezkeen eta elkarrekin\par
libreki sozializatu zezaketen.\par
\par
100\par
00:11:14,600 --> 00:11:17,480\par
Jotzen dugun musikarik gehiena\par
ez dago idatzia.\par
\par
101\par
00:11:17,560 --> 00:11:22,480\par
Ez nuen inon ikasi,\par
nagusiei ikasi diegu beti.\par
\par
102\par
00:11:22,800 --> 00:11:25,840\par
Eta gaur egun ere ildo horretan\par
jarraitzen dugu Preservation Hall-en.\par
\par
103\par
00:11:25,880 --> 00:11:28,800\par
Preservation Hall Foundation\par
delakoa daukagu...\par
\par
104\par
00:11:28,920 --> 00:11:34,000\par
...gazteei laguntza emateko,\par
hemen musika ikasi eta jo dezaten.\par
\par
105\par
00:11:34,160 --> 00:11:36,440\par
Egunero bizi dugu musika.\par
\par
106\par
00:11:36,520 --> 00:11:40,120\par
Gure eguneroko\par
bizimoduaren parte da.\par
\par
107\par
00:11:41,760 --> 00:11:44,200\par
Jai eta ospakizunetatik hasi\par
eta gure jazz hiletetaraino...\par
\par
108\par
00:11:46,280 --> 00:11:47,520\par
...dena ospatzen dugu.\par
\par
109\par
00:11:47,520 --> 00:11:51,840\par
Dena musikaz ospatzen dugu,\par
bizitza ospatzen dugu musikaren bidez.\par
\par
110\par
00:11:52,040 --> 00:11:57,360\par
Eta hori hain barneratua dugu,\par
betikotu beharra sortzen baitzaigu.\par
\par
111\par
00:11:58,120 --> 00:12:00,400\par
Geure erantzukizuna da...\par
\par
112\par
00:12:00,600 --> 00:12:02,480\par
...bizirik iraunaraztea,\par
\par
113\par
00:12:02,560 --> 00:12:07,800\par
eta besteen bizitza aberastea\par
gure musikaren bidez.\par
\par
114\par
00:12:07,920 --> 00:12:13,480\par
Badago oreka bat\par
tradizioari eustearen...\par
\par
115\par
00:12:14,120 --> 00:12:16,440\par
...eta tradizio beraren barruan...\par
\par
116\par
00:12:16,520 --> 00:12:19,560\par
bide berriak urratzearen artean.\par
\par
117\par
00:12:19,680 --> 00:12:23,160\par
Hemengoentzat\par
aurrera egiteko modu naturala da...\par
\par
118\par
00:12:23,360 --> 00:12:29,960\par
...munduko komunitate musikalarekin\par
harremanetan egotea.\par
\par
119\par
00:12:58,640 --> 00:13:03,680\par
Beti izan ditut piano-jotzaileak\par
inguruan.\par
\par
120\par
00:13:04,160 --> 00:13:08,080\par
Taldeko beste hainbatenak bezala\par
nire arbaso asko ere musikariak ziren.\par
\par
121\par
00:13:08,520 --> 00:13:10,880\par
Bandako kiderik zaharrena\par
Charlie Gabriel da.\par
\par
122\par
00:13:10,880 --> 00:13:17,120\par
83 urte ditu, eta bere familian\par
musikarien zazpigarren belaunaldia da.\par
\par
123\par
00:13:28,800 --> 00:13:32,200\par
Nire asabak 1841ean kokatu ziren\par
New Orleansen.\par
\par
124\par
00:13:32,360 --> 00:13:35,120\par
Dominikar Errepublikatik zetozen.\par
\par
125\par
00:13:35,440 --> 00:13:37,880\par
Birraitona baxu-jotzailea zen;\par
\par
126\par
00:13:39,040 --> 00:13:42,120\par
aitita, soinujolea;\par
\par
127\par
00:13:42,400 --> 00:13:45,640\par
eta aita, bateria jotzailea.\par
\par
128\par
00:13:45,720 --> 00:13:49,720\par
1943an hasi nintzen jotzen\par
Rico Jazz Band taldean,\par
\par
129\par
00:13:49,760 --> 00:13:53,320\par
eta banda hartan\par
gehienak ni baino zaharragoak ziren.\par
\par
130\par
00:13:53,400 --> 00:13:58,200\par
Nik 11 urte nituen,\par
eta besteek, 30-35 urte.\par
\par
131\par
00:13:58,320 --> 00:14:03,320\par
Baina joan ziren denak mundu honetatik.\par
Neu naiz bizirik dagoen bakarra.\par
\par
132\par
00:14:03,360 --> 00:14:10,840\par
Gero blues talde batzuetan jo nuen\par
-John Lee Hooker, Bobby Blue Bland-...\par
\par
133\par
00:14:10,880 --> 00:14:16,320\par
...eta azkenean, 1969an,\par
Aretha Franklinen bandan sartu nintzen.\par
\par
134\par
00:14:43,160 --> 00:14:48,400\par
New Orleans, La Habana\par
eta Puerto Pr\'c3\-ncipe-ren artean...\par
\par
135\par
00:14:51,800 --> 00:14:56,560\par
euren portuen artean, hobeto esanda,\par
merkataritza harreman handia egon zen...\par
\par
136\par
00:14:58,360 --> 00:15:05,960\par
...hainbat mendez. Karibeko\par
merkataritza triangelu handiena zen.\par
\par
137\par
00:15:06,320 --> 00:15:12,560\par
New Orleans eta La Habanaren artean\par
merkataritza harreman joria izan zen...\par
\par
138\par
00:15:12,600 --> 00:15:16,160\par
...1500. urtetik aurrera\par
eta mende askotan zehar.\par
\par
139\par
00:15:18,480 --> 00:15:22,760\par
Hain harreman handia, ezen gaurko jazza\par
nekez existituko bailitzateke...\par
\par
140\par
00:15:23,440 --> 00:15:31,280\par
...Kubako musikak eta musikariek\par
New Orleansen eraginik izan ez balute.\par
\par
141\par
00:15:31,440 --> 00:15:35,360\par
Eta gaur egungo musika kubatarra ere\par
beharbada ez litzateke bera izango...\par
\par
142\par
00:15:35,520 --> 00:15:38,840\par
...New Orleanseko musikarien\par
eraginik gabe.\par
\par
143\par
00:15:40,400 --> 00:15:42,800\par
Halako lotura estua dago bien artean.\par
\par
144\par
00:15:43,120 --> 00:15:47,480\par
Horregatik pozik nago Kubara goazelako,\par
neure buruaz gehiago ikasiko dut eta.\par
\par
145\par
00:15:47,520 --> 00:15:52,200\par
Gehiago jakingo dut\par
neure jatorriaz.\par
\par
146\par
00:15:52,360 --> 00:15:58,680\par
Eta gauza berriak ezagututa\par
neure burua ere hobeto ezagutuko dut.\par
\par
147\par
00:15:59,800 --> 00:16:05,480\par
Gainera, oraintxe da une aproposa\par
La Habanara joateko,\par
\par
148\par
00:16:06,480 --> 00:16:10,720\par
berriki utzi baitute enbargoa\par
bertan behera.\par
\par
149\par
00:16:12,120 --> 00:16:19,360\par
Badakit aurrerantzean\par
gauzak arin aldatuko direla,\par
\par
150\par
00:16:19,560 --> 00:16:21,840\par
eta zera baino lehen joan nahi nuke,\par
\par
151\par
00:16:23,640 --> 00:16:28,200\par
Kuban McDonaldsak ipini baino lehen.\par
\par
152\par
00:16:59,440 --> 00:17:05,120\par
Katrina ezkero, etxera itzultzea\par
oso kontzeptu ezberdina da niretzat.\par
\par
153\par
00:17:05,200 --> 00:17:07,880\par
Nik telebistaz ikusi nuen\par
hondamendi hura.\par
\par
154\par
00:17:08,400 --> 00:17:12,040\par
Benetan mingarria izan zen\par
nire senideak hala ikustea!\par
\par
155\par
00:17:12,120 --> 00:17:14,200\par
Askok ia dena galdu zuten.\par
\par
156\par
00:17:14,240 --> 00:17:18,760\par
Batzuk Detroitera etorri ziren,\par
eta etxean hartu nituen sartzen zirenak.\par
\par
157\par
00:17:18,840 --> 00:17:21,480\par
Beste batzuk Texasera joan ziren,\par
eta beste leku batzuetara.\par
\par
158\par
00:17:21,760 --> 00:17:25,240\par
New Orleansek kolpe latza hartu zuen,\par
bizirik iraungo ote zuen?\par
\par
159\par
00:17:25,320 --> 00:17:30,680\par
Ematen zuen urak hiria irentsi zuela.\par
Ezin nuen jasan.\par
\par
160\par
00:17:31,440 --> 00:17:37,920\par
Halako gertaera lazgarriek\par
arrasto handia uzten dizute,\par
\par
161\par
00:17:40,800 --> 00:17:44,080\par
orbain emozionala uzten dizute ariman.\par
\par
162\par
00:17:45,120 --> 00:17:48,480\par
Premiazkoa zen musikariak\par
lehenbailehen etxera itzultzea.\par
\par
163\par
00:17:58,760 --> 00:18:00,880\par
Eta itzuli eta bandan sartu nintzen.\par
\par
164\par
00:18:01,040 --> 00:18:08,040\par
Harrezkero, Ben eta biok elkarrekin gaude\par
eta ondo moldatzen gara.\par
\par
165\par
00:18:08,640 --> 00:18:14,440\par
Mendeetan garesti atera zaie hemengoei\par
New Orleans den modukoa izatea.\par
\par
166\par
00:18:15,240 --> 00:18:17,000\par
Prezio mingarria ordaindu dute.\par
\par
167\par
00:18:19,000 --> 00:18:26,880\par
Ezin ditugu ahaztu! Gogoratu\par
egin behar ditugu, eta ohoratu.\par
\par
168\par
00:18:26,960 --> 00:18:30,840\par
Ez dut ahaztu nahi\par
zergatik nagoen gaur hemen.\par
\par
169\par
00:18:31,240 --> 00:18:35,120\par
Zergatik? Ba, iraganean,\par
historiako beste une batean...\par
\par
170\par
00:18:35,800 --> 00:18:39,400\par
...imajinatu dezakedana baino\par
askoz gehiago sufritu zuen norbaitek...\par
\par
171\par
00:18:40,920 --> 00:18:43,120\par
...ni gaur egun hemen egoteko.\par
\par
172\par
00:19:20,320 --> 00:19:24,160\par
Adi, New Orleans: Inauteriak dira!\par
Eta hori ez du ezerk eragozten.\par
\par
173\par
00:19:24,240 --> 00:19:27,800\par
Katrinaren ondoren, Mardi Gras-en\par
batu ziren neworleanstarrak lehenengoz.\par
\par
174\par
00:19:27,880 --> 00:19:31,440\par
Itzultzeko eta bizitza ospatzeko\par
deia izan zen.\par
\par
175\par
00:19:31,480 --> 00:19:35,680\par
Inauteriak dira, eta New Orleansen\par
zu ere inauterien parte zara.\par
\par
176\par
00:19:35,760 --> 00:19:37,160\par
Aste honetako gonbidatua da...\par
\par
177\par
00:19:37,200 --> 00:19:40,240\par
...Aaron Walker dokumentalgile\par
eta zuzendari handia.\par
\par
178\par
00:19:40,360 --> 00:19:46,360\par
"Lurperatu aizkora" filmean jaso zituen\par
Mardi Gras beltzaren tradizioak.\par
\par
179\par
00:20:05,480 --> 00:20:09,480\par
Hitz egizu parrillaz,\par
hitz egizu barbakoaz.\par
\par
180\par
00:20:09,560 --> 00:20:11,880\par
Banda saltoka dabil,\par
eta jendea ere bai.\par
\par
181\par
00:20:11,920 --> 00:20:13,920\par
Zalaparta sortzen!\par
\par
182\par
00:20:15,120 --> 00:20:17,120\par
Ondo pasatzen!\par
\par
183\par
00:20:18,440 --> 00:20:20,440\par
Ederki pasatzen!\par
\par
184\par
00:20:20,720 --> 00:20:22,720\par
Denak ari dira ondo pasatzen!\par
\par
185\par
00:20:24,960 --> 00:20:28,520\par
New Orleanseko komunitate\par
afroamerikarretan badago tradizio bat...\par
\par
186\par
00:20:28,560 --> 00:20:35,160\par
...ipar amerikako natiboen jantziak\par
eta apaingarriak janzteko,\par
\par
187\par
00:20:35,240 --> 00:20:39,600\par
lumazko kapela eta motots horiekin,\par
eta urtebetez jositako jantziekin.\par
\par
188\par
00:20:40,880 --> 00:20:46,240\par
Duela 100, 150 edo 200 urte\par
ihes egindako esklabuen...\par
\par
189\par
00:20:46,560 --> 00:20:49,560\par
ondorengoak dira hauek,\par
\par
190\par
00:20:49,600 --> 00:20:54,480\par
plantazioetatik ihes egin\par
eta aintziretan ezkutatu ziren haienak.\par
\par
191\par
00:20:54,880 --> 00:20:59,600\par
Eta hantxe, aintziretan,\par
natibo amerikarrek babesa eman zieten.\par
\par
192\par
00:20:59,840 --> 00:21:04,560\par
Hala, Mardi Gras-en eta beste zenbaitetan\par
jantzi horiek ipintzen dituzte omenaldi gisa...\par
\par
193\par
00:21:04,600 --> 00:21:07,160\par
...eta desfilatzera ateratzen dira.\par
\par
194\par
00:21:25,560 --> 00:21:28,040\par
Katrinaren osteko\par
lehen Mardi Gras-a...\par
\par
195\par
00:21:28,640 --> 00:21:34,000\par
Nire iritziz, ezinbestekoa zen\par
Mardi Grasa ospatzea.\par
\par
196\par
00:21:35,920 --> 00:21:38,800\par
Ez ospatzeak\par
hilda geundela esan nahiko zukeen.\par
\par
197\par
00:21:39,040 --> 00:21:43,520\par
Lundi Grasaren bezperan\par
Monk Boudreaux elkarrizketatu nuen.\par
\par
198\par
00:21:43,560 --> 00:21:47,960\par
Ez nuen pozik ikusi. Lur jota zegoen,\par
eta hala ere, jantzia prestatzen ari zen.\par
\par
199\par
00:21:48,040 --> 00:21:52,440\par
\'c2\'abEkin egin behar da\'c2\'bb, esan zuen.\par
\'c2\'abArazoen aurrean...\'c2\'bb\par
\par
200\par
00:21:52,520 --> 00:21:58,000\par
\'c2\'ab...ezin dugu amore eman. Altxatu\par
eta borrokan jarritu behar dugu.\'c2\'bb\par
\par
201\par
00:21:58,200 --> 00:22:06,120\par
Eusteko jarrera horri esker\par
iritsi da New Orleans...\par
\par
202\par
00:22:06,200 --> 00:22:09,520\par
...berriro gaur egun dena izatera\par
-hobea edo txarragoa izan-.\par
\par
203\par
00:22:09,880 --> 00:22:16,880\par
Katrinarena gertatu berritan, politikariek\par
esaten zuten: \'c2\'abKito, ahaztu hiria!\'c2\'bb\par
\par
204\par
00:22:17,080 --> 00:22:21,560\par
\'c2\'abItsasoaren maila baino beherago dago,\par
babesik gabe... Salbatu? Zertarako?\'c2\'bb\par
\par
205\par
00:22:21,760 --> 00:22:27,280\par
\'c2\'abHobe da ahaztea, abandonatzea.\'c2\'bb\par
Neworleanstarrek, ordea, ez zuten onartu!\par
\par
206\par
00:22:27,520 --> 00:22:33,840\par
2005ean, Katrinaren ondoren, bazirudien\par
hiria ez zela gehiago existituko.\par
\par
207\par
00:22:33,920 --> 00:22:36,920\par
Jendeak ez zuen itzultzeko asmorik\par
agertzen.\par
\par
208\par
00:22:36,960 --> 00:22:40,040\par
\'c2\'abDikeek ez diote eutsiko\'c2\'bb, zioten,\par
\'c2\'abberriro gertatuko da\'c2\'bb.\par
\par
209\par
00:22:40,080 --> 00:22:43,680\par
New Orleans akabatuta zegoen.\par
Eta etorri behar nintzela sentitu nuen,\par
\par
210\par
00:22:43,800 --> 00:22:46,600\par
istorio honen jarraipena ikustera.\par
\par
211\par
00:23:05,240 --> 00:23:10,280\par
Katrinaren ostean itzuli nintzenean,\par
pertsona eta hedabide askok...\par
\par
212\par
00:23:10,320 --> 00:23:15,600\par
...barra-barra jarduten zuten Katrinaz,\par
eta gehienak ez ziren hemengoak!\par
\par
213\par
00:23:15,720 --> 00:23:18,160\par
Mundu osotik etorriak ziren...\par
\par
214\par
00:23:18,160 --> 00:23:20,520\par
...New Orleanseko berri ematera.\par
\par
215\par
00:23:20,520 --> 00:23:23,120\par
% 95, ordea, lehenago\par
inoiz hemen egon gabeak ziren.\par
\par
216\par
00:23:23,200 --> 00:23:26,760\par
Hala ba, ikuspegi kanpotarra\par
eta dogmatikoa ematen zuten.\par
\par
217\par
00:23:26,880 --> 00:23:31,400\par
Eta nik ez nuen bat egin nahi\par
ahots haien diskurtsoarekin.\par
\par
218\par
00:23:31,720 --> 00:23:36,000\par
Hemen bizitzen jartzea erabaki nuen.\par
Artean ez nuen hiria ezagutzen,\par
\par
219\par
00:23:36,160 --> 00:23:39,280\par
ez nituen\par
hiriaren \'c3\'b1abardurak harrapatzen.\par
\par
220\par
00:23:39,320 --> 00:23:43,560\par
Niretzat garrantzitsuena\par
hemengo jendea trebatzea zen,\par
\par
221\par
00:23:43,600 --> 00:23:45,040\par
beraiek eman zezaten\par
euren kontuen berri.\par
\par
222\par
00:23:45,160 --> 00:23:48,040\par
Eta talde bat eratu nuen,\par
"New Orleans Video Voices",\par
\par
223\par
00:23:48,200 --> 00:23:52,320\par
helburu horrekin espreski:\par
\par
224\par
00:23:52,360 --> 00:23:55,160\par
komunitateko taldeek eurek\par
konta zezaten bere historia.\par
\par
225\par
00:23:59,840 --> 00:24:02,760\par
Zergatik izorratu nahi dituzue\par
gure ohiturak?\par
\par
226\par
00:24:10,120 --> 00:24:16,240\par
Inor ez doa ihesi\par
polizia agertzen denean!\par
\par
227\par
00:24:17,400 --> 00:24:19,160\par
Kanpora kaleetatik!\par
\par
228\par
00:24:19,200 --> 00:24:20,720\par
Atera kaleetatik oraintxe!\par
\par
229\par
00:24:20,760 --> 00:24:24,040\par
SAN JOSE GAUA\par
KOLORE URDINEZ TINDATU ZEN\par
\par
230\par
00:24:24,080 --> 00:24:28,640\par
Dokumentalak froga historikoak\par
eskaintzen dizkigu gizakioi,\par
\par
231\par
00:24:29,120 --> 00:24:33,200\par
gizaki garen aldetik,\par
\par
232\par
00:24:33,240 --> 00:24:37,160\par
geure iragana eta oraina\par
hobeto ulertzeko...\par
\par
233\par
00:24:38,720 --> 00:24:41,800\par
...eta etorkizunari begira\par
oker berdinak egin ez ditzagun.\par
\par
234\par
00:25:17,040 --> 00:25:23,720\par
Badago benekotasunaren kultu bat,\par
benetakoa eta erreala dena...\par
\par
235\par
00:25:23,800 --> 00:25:27,800\par
...atzemateko saio bat. Baina\par
niri horrek ez ninduen kezkatzen,\par
\par
236\par
00:25:27,880 --> 00:25:31,160\par
bai bainekien\par
egiten nuena errela zela.\par
\par
237\par
00:25:31,200 --> 00:25:35,000\par
Eta musika tradizionalaren formak\par
berrimajinatzea eta birsortzea...\par
\par
238\par
00:25:35,120 --> 00:25:38,320\par
...utzi ezin dudan ohitura txarra da.\par
Izugarri gustatzen zait!\par
\par
239\par
00:25:38,440 --> 00:25:41,360\par
Mezu ederra dakarren festa-kantu bat da\par
"Mess Around",\par
\par
240\par
00:25:41,440 --> 00:25:42,880\par
festa-kantu zoragarria.\par
\par
241\par
00:25:44,400 --> 00:25:47,640\par
Oso ongi iruditzen zait\par
beste hizkuntza batzuetara egokitzea.\par
\par
242\par
00:25:49,160 --> 00:25:51,800\par
Bazterrak nahasten!\par
\par
243\par
00:25:53,520 --> 00:25:55,160\par
Ondo pasatzen!\par
\par
244\par
00:25:55,720 --> 00:25:58,080\par
Jende guztia dabil ondo pasatzen!\par
\par
245\par
00:26:15,440 --> 00:26:18,040\par
Ene, Dr. John-en bertsioa jo dut-eta!\par
\par
246\par
00:26:18,760 --> 00:26:22,040\par
Hori Ray Charlesen "Mess Around" izan da,\par
Congo Square-tik,\par
\par
247\par
00:26:22,080 --> 00:26:26,000\par
esklabuek Louis Armstrongen doinuak\par
eta jazza dantzatzen zituzten lekutik.\par
\par
248\par
00:26:26,600 --> 00:26:31,520\par
Buduan ere aurki daitekeen\par
dantza tradizio honen oinarria hauxe da:\par
\par
249\par
00:26:31,760 --> 00:26:34,840\par
nork bere burua "Loa"ri, espirituei\par
eskaintzea, eta dantzan hastea.\par
\par
250\par
00:26:34,960 --> 00:26:39,240\par
Estasiraino eramango zaituzte\par
danborrek eta dantzak.\par
\par
251\par
00:26:40,040 --> 00:26:43,760\par
Denbora eta espazioa\par
ez dira muga espirituentzat.\par
\par
252\par
00:26:43,840 --> 00:26:47,760\par
Gizakiok egiten ditugun gauza asko,\par
aldiz, "Loa"k ezin egin ditzake:\par
\par
253\par
00:26:47,920 --> 00:26:51,680\par
jatea, edatea, dantza egitea, erretzea\par
eta sexu harremanak izatea.\par
\par
254\par
00:26:51,840 --> 00:26:56,320\par
Horregatik gure gorputzetan sartzen da,\par
berriz ere mundua sentitu ahal izateko.\par
\par
255\par
00:26:56,440 --> 00:26:59,160\par
Musikaren erritmoak\par
espirituak erakartzea du helburu.\par
\par
256\par
00:26:59,400 --> 00:27:04,400\par
Espirituak dantzariez jabetzen dira,\par
eta horrela jokarazten diete.\par
\par
257\par
00:27:04,560 --> 00:27:13,040\par
Afrikan sexuari \'e2\'80\'9cJass\'e2\'80\'9d esaten zaio;\par
guretzat gaur egun "Jazz" bihurtu dena.\par
\par
258\par
00:27:13,440 --> 00:27:18,600\par
Buduaren eta danborren sinesmen zaharra\par
bide askotatik iritsi zen New Orleansera,\par
\par
259\par
00:27:18,640 --> 00:27:23,640\par
baina, oroz gain, Marie Laveau\par
buduaren erreginaren eskutik.\par
\par
260\par
00:27:23,720 --> 00:27:29,760\par
New Orleansen tradizio zahar horri\par
eutsi diotenen artean, bera ospetsuena.\par
\par
261\par
00:27:35,400 --> 00:27:40,240\par
Inkisizioak heretikoak jazarri zituen\par
Espainian, eta batez ere Euskal Herrian.\par
\par
262\par
00:27:40,400 --> 00:27:43,760\par
Bertan sorginak biltzen omen ziren\par
akelarreak egiteko.\par
\par
263\par
00:27:44,240 --> 00:27:47,920\par
Ba, kantu honek Zugarramurdiz dihardu,\par
sorginen herriaz hain zuzen.\par
\par
264\par
00:28:19,120 --> 00:28:22,120\par
Budua Afrikatik ekarri zuten\par
New Orleansera...\par
\par
265\par
00:28:22,200 --> 00:28:26,720\par
...berton kokatu ziren afrikarrek.\par
Beste batzuk Karibetik etorri ziren.\par
\par
266\par
00:28:26,800 --> 00:28:31,200\par
Eta eurekin ekarritako ohitura haiek,\par
hemen nahastu egin ziren...\par
\par
267\par
00:28:31,320 --> 00:28:33,600\par
...natibo amerikarren\par
tradizio zaharrekin.\par
\par
268\par
00:28:33,640 --> 00:28:38,160\par
Bourbon Streeten budu denda asko daude,\par
baina guk ez dugu horrela erabiltzen.\par
\par
269\par
00:28:38,200 --> 00:28:44,560\par
Guk jendea sendatzeko erabiltzen dugu,\par
gauza onak ekartzeko euren bizitzetara.\par
\par
270\par
00:28:44,800 --> 00:28:47,680\par
Sendalariari "Traiteur" esaten diogu.\par
\par
271\par
00:28:48,960 --> 00:28:54,040\par
Dena naturala da: landareak,\par
belarrak eta otoitzak erabiltzen ditugu.\par
\par
272\par
00:29:12,200 --> 00:29:15,000\par
Deitu "sorgina", sorgina naiz-eta.\par
\par
273\par
Zulo beltz ilunetik,\par
suzko bola!\par
\par
274\par
00:29:18,200 --> 00:29:20,000\par
Eta gero Big Bang-a,\par
bang, bang, bang...\par
\par
275\par
00:29:21,040 --> 00:29:22,520\par
Gizateriaren historia.\par
\par
276\par
00:29:22,640 --> 00:29:24,160\par
Ulertzen al duzu zer diodan?\par
\par
277\par
00:29:24,400 --> 00:29:27,400\par
"Ez da zer esaten duzun,\par
baizik eta nola."\par
\par
278\par
00:29:27,560 --> 00:29:36,840\par
Duela 17 urte hasi nintzen rap-kantari\par
gay gisa, eta homofobia handia zegoen.\par
\par
279\par
00:29:37,120 --> 00:29:47,680\par
Biztanleen % 60-edo homofoboak ziren.\par
Gutxienez, % 40.\par
\par
280\par
00:29:47,840 --> 00:29:55,400\par
Gaur egun, berriz, % 20 edo % 15 dira.\par
Baliteke soilik % 10 izatea homofoboak.\par
\par
281\par
00:29:55,600 --> 00:30:01,440\par
Orain leku guztietan gaude, asko gara\par
New Orleansen musika egiten dugun gayak.\par
\par
282\par
00:30:06,320 --> 00:30:07,880\par
Hori duk eta!\par
\par
283\par
00:30:17,240 --> 00:30:21,920\par
Deituidazu sorgina,\par
sorgina naiz eta!\par
\par
284\par
00:30:22,120 --> 00:30:24,120\par
Zulo ilun beltzetik,\par
suzko bola!\par
\par
285\par
00:30:24,240 --> 00:30:26,240\par
Eta gero, Big Bang-a,\par
bang, bang, bang\par
\par
286\par
00:30:26,720 --> 00:30:27,600\par
Gizateriaren historia.\par
\par
287\par
00:30:27,720 --> 00:30:28,880\par
Ulertzen al duzu zer diodan?\par
\par
288\par
00:30:33,320 --> 00:30:37,200\par
New Orleansen libre izan zaitezke.\par
Aukeramenaren hiria da.\par
\par
289\par
00:30:37,280 --> 00:30:41,160\par
Eromena da, hemen\par
nahi duzuna egin dezakezu.\par
\par
290\par
00:30:41,360 --> 00:30:44,240\par
Baina kontuz, poliziak harrapatuz gero,\par
kartzelan amaituko baituzu.\par
\par
291\par
00:30:44,320 --> 00:30:45,720\par
Bestela, nahi duzuna egin dezakezu.\par
\par
292\par
00:30:57,600 --> 00:31:00,720\par
Azken aldian hip-hop askotxo\par
ekoiztu dugu estudioan,\par
\par
293\par
00:31:00,800 --> 00:31:08,120\par
eta poliziek trafikatzaileekin darabilten\par
"folklorea" ezagutu ahal izan dugu.\par
\par
294\par
00:31:10,240 --> 00:31:14,680\par
Gau batean, bizikletaz etxera nindoala,\par
poliziak hurbildu zitzaizkidan atzetik.\par
\par
295\par
00:31:15,320 --> 00:31:18,840\par
Argiak piztean, gelditu egin nintzen.\par
Galdetu zidaten: \'c2\'abAizak, zer darabilk?\'c2\'bb\par
\par
296\par
00:31:19,360 --> 00:31:23,200\par
Eta nik, \'c2\'abEtxera noa\'c2\'bb; eta eurek,\par
\'c2\'abEz, hi droga erostera etorri haiz\'c2\'bb.\par
\par
297\par
00:31:24,400 --> 00:31:29,120\par
Eta nik ezetz, ez nenbilela droga bila,\par
etxera nindoala. Karneta eskatu zidaten.\par
\par
298\par
00:31:30,240 --> 00:31:36,640\par
\'c2\'abNon ikusi duzue jonki bat bizikleta\par
eta kaskoarekin?\'c2\'bb, esan nien. Akabo!\par
\par
299\par
00:31:36,800 --> 00:31:39,160\par
Atzeko eserlekuan eserrarazi\par
eta eurekin eraman ninduten.\par
\par
300\par
00:31:39,560 --> 00:31:41,640\par
Iraintzen hasi ziren,\par
eta ni ere irainka.\par
\par
301\par
00:31:41,720 --> 00:31:44,240\par
Eta hala, tarte luze batez elkarri\par
kristorenak bota eta gero, esan nien:\par
\par
302\par
00:31:44,280 --> 00:31:47,920\par
\'c2\'ab50 urte ditut, benetan\par
hau egin nahi al didazue?\'c2\'bb\par
\par
303\par
00:31:48,360 --> 00:31:52,400\par
Baina haiek berdin jarraitu zuten:\par
\'c2\'abIzorrai, alua!\'c2\'bb, \'c2\'abKabroia!\'c2\'bb...\par
\par
304\par
00:31:52,800 --> 00:31:54,560\par
Ez dizuet esango\par
poliziaren izena,\par
\par
305\par
00:31:54,600 --> 00:31:59,000\par
baina uste dut lanean jarraitzen duela,\par
eta egunero-egunero 100 $ jasotzen...\par
\par
306\par
00:31:59,080 --> 00:32:03,440\par
...trafikatzaileengandik kantoi berean.\par
Diru horrekin pagatzen ditu oporrak...\par
\par
307\par
00:32:03,480 --> 00:32:07,480\par
...eta seme-alaben ikastetxe katolikoa.\par
Hala dira gauzak hemen.\par
\par
308\par
00:32:07,520 --> 00:32:09,880\par
Batzuek \'c2\'abBai zera!\'c2\'bb esango dute, baina...\par
\par
309\par
00:32:10,800 --> 00:32:14,840\par
Azkenean kartzelara eraman ninduten,\par
Espetxe Zentralera.\par
\par
310\par
00:32:14,880 --> 00:32:18,360\par
Buzo laranja jantzi behar izan nuen,\par
eta lapur armadunen ondoan eseri.\par
\par
311\par
00:32:18,400 --> 00:32:22,280\par
Azkenean joaten utzi zidaten.\par
Noski, lagun batzuei deitu eta gero,\par
\par
312\par
00:32:23,080 --> 00:32:26,200\par
alkatearen anaiari ere bai...\par
\par
313\par
00:32:26,400 --> 00:32:31,880\par
Estudiora itzuli nintzenean,\par
barrutiko polizia-burua agertu zen.\par
\par
314\par
00:32:32,000 --> 00:32:36,920\par
Nigana etorri eta esan zidan, \'c2\'abBenetan\par
sentitzen diagu, zer egin genezake?\'c2\'bb\par
\par
315\par
00:32:38,880 --> 00:32:40,960\par
Burutik pasatu zitzaidan zera esatea...\par
\par
316\par
00:32:41,760 --> 00:32:44,000\par
...\'c2\'abBota lanetik!\'c2\'bb Baina, ez.\par
\par
317\par
00:32:44,000 --> 00:32:47,480\par
\'c2\'abHaserrea kontrolatzeko tratamendua\'c2\'bb\par
urtebetez.\par
\par
318\par
00:32:48,000 --> 00:32:49,480\par
Egokiena iruditu zitzaidan.\par
\par
319\par
00:33:02,440 --> 00:33:05,080\par
New Orleansen\par
beste Estatuetan baino okerragoa da.\par
\par
320\par
00:33:05,160 --> 00:33:08,920\par
Badakizue zenbat lagun hil dituen\par
poliziak hemen?\par
\par
321\par
00:33:10,040 --> 00:33:15,440\par
Gizonezko beltz gazteak espetxeratzeko\par
industria handi bat dago AEBetan.\par
\par
322\par
00:33:18,400 --> 00:33:23,320\par
Milaka milioi dolarreko\par
espetxe-industria bat.\par
\par
323\par
00:33:23,800 --> 00:33:30,320\par
Reaganen garaitik dator, orduan\par
pribatizatu baitzen dena AEBetan,\par
\par
324\par
00:33:30,360 --> 00:33:37,240\par
eta horren ondorioz aberatsak aberatsago,\par
eta pobreentzat, zorigaitza gaiztoago.\par
\par
325\par
00:33:38,280 --> 00:33:43,400\par
\'c2\'abNew Orleans askoz hobea da\'c2\'bb, diote\par
batzuek. Baliteke... norentzat, ordea?\par
\par
326\par
00:34:11,520 --> 00:34:15,240\par
Inkisiziotik iheska iritsi zen Frantziara\par
Jean Lafitte-ren familia.\par
\par
327\par
00:34:15,360 --> 00:34:17,840\par
Aita sefardia zuen,\par
eta ama, espainiarra.\par
\par
328\par
00:34:17,920 --> 00:34:23,720\par
Bertsio ezagunenak dioenez, Biarritzen\par
jaio zen, Euskal Herriko iparraldean.\par
\par
329\par
00:34:24,240 --> 00:34:30,960\par
Mila gizonen buru, paper erabakigarria\par
jokatu zuen New Orleanseko guduan.\par
\par
330\par
00:34:31,040 --> 00:34:37,480\par
Esklaboen trafikoa ere egin zuen arren,\par
oraindik irudi erromantikoa du Louisianan.\par
\par
331\par
00:34:37,520 --> 00:34:43,280\par
Kondaira batzuek diote hainbat ekaitz\par
eta arriskuetatik bizirik atera zela.\par
\par
332\par
00:34:44,000 --> 00:34:48,240\par
Eta bada beste kondaira bat\par
pirata hau lotzen duena...\par
\par
333\par
00:34:48,280 --> 00:34:50,600\par
...Karl Marxen "Manifestu komunista"ren\par
lehen argitalpenarekin.\par
\par
334\par
00:35:09,040 --> 00:35:11,040\par
Dub Manifest\par
\par
335\par
00:35:12,640 --> 00:35:14,320\par
Dub Manifest\par
\par
336\par
00:35:19,480 --> 00:35:24,320\par
Euren hiriaz harro daude\par
neworleanstarrak.\par
\par
337\par
00:35:24,440 --> 00:35:27,880\par
Komunitate sentimendu indartsua dute.\par
Eta musika egiten dute...\par
\par
338\par
00:35:27,960 --> 00:35:31,480\par
...komunitateari eskaintzeko,\par
harenganako begirunez.\par
\par
339\par
00:35:32,240 --> 00:35:38,280\par
Musika eta komunitatea estu lotuta\par
egon dira beti New Orleansen.\par
\par
340\par
00:35:38,520 --> 00:35:44,200\par
Eta kontuz ibili beharra dago,\par
bertako tradizio zaharrak zapaldu gabe.\par
\par
341\par
00:35:44,400 --> 00:35:50,560\par
Ondo dakit nik mundu osoko\par
jende askok esaten duela...\par
\par
342\par
00:35:50,640 --> 00:35:54,920\par
...\'c2\'abHau itzela da, berton geratuko naiz,\par
nik ere honen parte izan nahi dut\'c2\'bb.\par
\par
343\par
00:35:55,040 --> 00:35:58,920\par
Bizitzaren beste ikuspegi bat dago,\par
hemendik kanpo erraz onartzen ez dena.\par
\par
344\par
00:35:59,000 --> 00:36:02,920\par
Hemen kontua ez da produkzio maila,\par
ezta zein gogor lan egiten duzun...\par
\par
345\par
00:36:03,320 --> 00:36:07,320\par
...edo zenbat irabazten duzun ere.\par
Hemen, kontua bizi kalitatea da,\par
\par
346\par
00:36:07,400 --> 00:36:11,160\par
gehiago disfrutatzea,\par
eta astiroxeago bizitzea.\par
\par
347\par
00:36:43,720 --> 00:36:50,200\par
Nire helburua batez ere teraupetikoa da.\par
Jendeari lagundu egin nahi diot...\par
\par
348\par
00:36:50,200 --> 00:36:55,000\par
...eta ez ezer atera.\par
Daukadan onena eman, eta kito.\par
\par
349\par
00:36:55,080 --> 00:36:57,840\par
Oraingoz, jotzea da\par
egin dezakedan onena.\par
\par
350\par
00:37:43,200 --> 00:37:50,760\par
Etxean kantatzea gauza handia da.\par
Onik eta seguru sentitzen zara,\par
\par
351\par
00:37:50,840 --> 00:37:52,440\par
zure erroak hemen baitaude.\par
\par
352\par
00:37:53,120 --> 00:37:58,120\par
Niretzat, etxean abestea\par
nire espiritua elikatzea da.\par
\par
353\par
00:37:58,320 --> 00:38:01,480\par
Oso garrantzitsua da\par
geure musikaz ondo jabetzea...\par
\par
354\par
00:38:01,520 --> 00:38:05,320\par
...eta geure komunitateko\par
pertsonen emozioak adieraztea.\par
\par
355\par
00:38:06,000 --> 00:38:09,040\par
Ekaitza dakar!\par
Itsas hondoko sumendiak...\par
\par
356\par
00:38:09,640 --> 00:38:12,320\par
...erupzioa eragin du\par
eta bortizki kanporatu ditu...\par
\par
357\par
00:38:12,920 --> 00:38:16,560\par
...laba, gasa, hautsa,\par
eta uharte bat sortu du,\par
\par
358\par
00:38:16,720 --> 00:38:20,200\par
beste uharteei deika ari dena.\par
\par
359\par
00:38:20,400 --> 00:38:24,000\par
FM igorgailua uhinetan barrena,\par
\par
360\par
00:38:24,160 --> 00:38:27,720\par
duintasuna musikatzen duen irratia\par
\par
361\par
00:38:27,840 --> 00:38:31,280\par
Hitzen Internazionala,\par
Sound System Mundiala,\par
\par
362\par
00:38:31,440 --> 00:38:34,480\par
isiltasunaren itzasoak zeharkatzen.\par
\par
363\par
00:38:35,960 --> 00:38:37,960\par
Dub Manifest\par
\par
364\par
00:38:39,560 --> 00:38:41,200\par
Dub Manifest\par
\par
365\par
00:38:43,120 --> 00:38:48,280\par
Hiria berreraiki dute NOLAko herritarrek,\par
nahiz eta Katrinatik hamar urtera...\par
\par
366\par
00:38:48,360 --> 00:38:51,840\par
...gentrifikazioaren Zero Eremua\par
bihurtu den New Orleans.\par
\par
367\par
00:38:52,120 --> 00:38:57,520\par
Megan French-Marcelin historialariak\par
hiriaren garapena aztertu du,\par
\par
368\par
00:38:57,600 --> 00:39:01,760\par
eta ekintzaile gazteentzako\par
eremu neoliberalaren itxura hartu dio.\par
\par
369\par
00:39:01,960 --> 00:39:06,440\par
\'c2\'abEkaitza lehertu aurreko asteetako\par
izugarrikeriak ikustea baino ez dago.\'c2\'bb\par
\par
370\par
00:39:06,480 --> 00:39:12,240\par
\'c2\'abBerreraikuntza baliatu zuten\par
erreforma errebantxistak ezartzeko,\'c2\'bb\par
\par
371\par
00:39:12,320 --> 00:39:16,720\par
\'c2\'ablan-indarra liberalizatu zuten,\par
hezkuntzan murrizketak egon ziren,\'c2\'bb\par
\par
372\par
00:39:16,800 --> 00:39:19,600\par
\'c2\'ablangile-klasearentzako\par
lan-eskaintzak ere gutxitu zituzten.\'c2\'bb\par
\par
373\par
00:39:19,640 --> 00:39:25,160\par
\'c2\'abGizarte-laguntzako etxebizitzak kendu\par
eta espekulazioa bultzatu zuten.\'c2\'bb\par
\par
374\par
00:39:25,320 --> 00:39:29,640\par
Edota Naomi Kleinek esan zuenez,\par
\'c2\'abInoiz baino beharrezkoago zirenean,\'c2\'bb\par
\par
375\par
00:39:29,720 --> 00:39:32,320\par
\'c2\'abbabes publikoko etxebizitzak\par
kinka larrian daude New Orleansen.\'c2\'bb\par
\par
376\par
00:39:32,400 --> 00:39:36,800\par
"Shock hirukoitzaren"\par
teoriaren eredu klasikoa da,\par
\par
377\par
00:39:36,880 --> 00:39:40,320\par
shock doktrinaren muinean dagoena.\par
Lehenik jatorrizko hondamendia izan zen:\par
\par
378\par
00:39:40,360 --> 00:39:45,480\par
uholdeak eta ebakuazio traumatikoa.\par
Gero, shock-ekonomiaren terapia:\par
\par
379\par
00:39:45,520 --> 00:39:49,320\par
lehendabiziko shockak\par
irekitako aukera-leihoa baliatuta,\par
\par
380\par
00:39:49,400 --> 00:39:57,280\par
lurzoru publikoaren kontra jo zuten:\par
etxeak, ospitaleak eta eskolak.\par
\par
381\par
00:39:58,040 --> 00:40:02,200\par
Azkenik, eraso horien guztien gainetik\par
eustea lortu duten herritarrek...\par
\par
382\par
00:40:02,200 --> 00:40:05,280\par
...3. shockarekin egin dute topo:\par
polizien borrak,\par
\par
383\par
00:40:05,320 --> 00:40:07,200\par
eta atzo Udaletxean\par
manifestarien gorputzen kontra...\par
\par
384\par
00:40:07,280 --> 00:40:10,280\par
...erabili zituzten\par
pistola elektrikoak.\par
\par
385\par
00:40:30,280 --> 00:40:33,520\par
Hondamendiaren kapitalismoa\par
egundoko negozioa da.\par
\par
386\par
00:40:35,120 --> 00:40:41,240\par
Milton Friedmanen irizpideen arabera\par
diseinatu dute New Orleans,\par
\par
387\par
00:40:41,240 --> 00:40:48,000\par
kapitalismo pirataren\par
ekonomia klasikoaren irizpideen arabera.\par
\par
388\par
00:40:48,240 --> 00:40:56,160\par
Ahultasuna non, han berreraikitzeko\par
eta dirua irabazteko aukera!\par
\par
389\par
00:40:56,240 --> 00:40:59,920\par
Bost axola horrek hiriaren izaera\par
guztiz aldatzea eragiten badu.\par
\par
390\par
00:41:00,200 --> 00:41:02,640\par
Helburu nagusia\par
dirua mugitzea zen.\par
\par
391\par
00:41:02,720 --> 00:41:06,440\par
Baina diru hartatik gehiena\par
ez zen komunitatearentzat gastatu.\par
\par
392\par
00:41:06,560 --> 00:41:12,160\par
Gauza bera gertatu zen Rita urakanaren\par
ondoren. 300 $ bakoitzetik...\par
\par
393\par
00:41:12,200 --> 00:41:14,120\par
...dolar bat erabili zen laguntzetan.\par
\par
394\par
00:41:14,200 --> 00:41:18,360\par
Bide horretatik sarriago izango ditugu\par
hondamendi naturalak!\par
\par
395\par
00:41:19,160 --> 00:41:25,800\par
Latza da New Orleansentzat, petrolio\par
eta gas asko baitago Louisianan.\par
\par
396\par
00:41:25,960 --> 00:41:28,480\par
Piztiaren zilborrean egotea\par
bezalakoa da.\par
\par
397\par
00:41:54,400 --> 00:41:59,520\par
Hau ez da eskolan irakatsi ziguten\par
merkatu libreko kapitalismoa.\par
\par
398\par
00:41:59,600 --> 00:42:07,160\par
Marrazo espezie berri bat dago:\par
inbertsio-funtsak. Lapurtzea libre da.\par
\par
399\par
00:42:08,120 --> 00:42:12,280\par
Lapurreta, gezurra, iruzurra\par
eta erailketaren kapitalismoa da.\par
\par
400\par
00:42:12,320 --> 00:42:18,560\par
Zenbat aurreratu dugun alor batzuetan,\par
eta zenbat atzeratu, beste batzuetan!\par
\par
401\par
00:42:19,000 --> 00:42:25,120\par
Auzoetako bizilagunengatik ez balitz,\par
hiria ez zen inola ere altxatuko.\par
\par
402\par
00:42:25,240 --> 00:42:30,760\par
Aitona-amonak, osaba-izebak,\par
lehengusuak, anai-arrebak...\par
\par
403\par
00:42:30,920 --> 00:42:36,200\par
...denak auzolanean zutoinak jartzen,\par
hormak indartzen eta zorua berriztatzen.\par
\par
404\par
00:42:36,240 --> 00:42:40,720\par
Familien eta komunitatearen adorea\par
izan zen akuilua,\par
\par
405\par
00:42:40,800 --> 00:42:43,520\par
zeren eta aseguru-etxeek\par
irizur egin baitzieten askori,\par
\par
406\par
00:42:43,560 --> 00:42:47,440\par
eta dirurik gabe,\par
gogor lan egitea tokatu zitzaien.\par
\par
407\par
00:42:47,520 --> 00:42:49,440\par
Batzuk gela bakar batean bizi ziren\par
denak batera,\par
\par
408\par
00:42:50,440 --> 00:42:57,640\par
eta apurka-apurka etxea altxatu zuten.\par
Hori gure jendearen adoreak lortu zuen,\par
\par
409\par
00:42:57,760 --> 00:43:03,080\par
gure komunitatearen adoreak.\par
Asko bidean geratu ziren.\par
\par
410\par
00:43:03,160 --> 00:43:09,320\par
Geure hiria berreskuratzeko\par
hain gogor eta tinko jardun ez bagenu,\par
\par
411\par
00:43:09,560 --> 00:43:11,600\par
gaur ez zen New Orleansik izango.\par
\par
412\par
00:43:34,000 --> 00:43:36,200\par
Beste estatubatuarrek\par
bertsio berria erosten dute.\par
\par
413\par
00:43:36,320 --> 00:43:40,480\par
Oraingo New Orleans zoragarria dela\par
eta distira gehiago duela diote.\par
\par
414\par
00:43:40,520 --> 00:43:44,160\par
Gehiago gustatzen zaie...\par
100.000 beltz gainetik kendu zituztelako!\par
\par
415\par
00:43:45,600 --> 00:43:50,800\par
\'c2\'abOrain krimen gutxiago dago\'c2\'bb. Baina\par
kriminalitatea, berdina. Nola liteke?\par
\par
416\par
00:43:51,560 --> 00:43:57,120\par
Ni beti kexatzen naiz gentrifikaziotik\par
turistifikaziora igaro garelako.\par
\par
417\par
00:44:18,000 --> 00:44:25,800\par
Kapitalismoa askoz gehiago indartu da\par
militarismoarekin.\par
\par
418\par
00:44:26,120 --> 00:44:29,560\par
Orain AEBak zaintzaile globalak dira.\par
\par
419\par
00:44:29,920 --> 00:44:32,640\par
Eta ez bakarrik\par
enpresa amerikarrenak,\par
\par
420\par
00:44:32,760 --> 00:44:35,480\par
petrolioa ere zaintzen dute,\par
\par
421\par
00:44:35,800 --> 00:44:39,520\par
eta interes korporatiboak\par
mundu osoan.\par
\par
422\par
00:44:39,800 --> 00:44:43,840\par
Saltokigune handi bihurtu da\par
mundua.\par
\par
423\par
00:44:55,400 --> 00:45:00,440\par
After-bolchevique\par
\par
424\par
00:45:16,280 --> 00:45:19,720\par
Hau bizitzaren ospakizuna da.\par
Heriotza nola ikusten dugun ulertzeko,\par
\par
425\par
00:45:19,880 --> 00:45:22,920\par
bigarren lerroetara bildu behar zarete.\par
\par
426\par
00:45:23,640 --> 00:45:26,040\par
Muguruzak Kermit Ruffins-en\par
abestiaren bertsio bat egin zuen...\par
\par
427\par
00:45:26,120 --> 00:45:31,240\par
...bere managerraren,\par
Amaia Apaolazaren omenez.\par
\par
428\par
00:45:31,360 --> 00:45:33,400\par
Minbiziak eraman zuen\par
hilabete batzuk lehenago.\par
\par
429\par
00:45:33,440 --> 00:45:37,560\par
Ferminekin batera etortzea zuen amets,\par
grabaketa hau egitera.\par
\par
430\par
00:45:37,640 --> 00:45:41,560\par
Orain gure ondoan dago hemen,\par
Mississipi ibaian.\par
\par
431\par
00:45:44,840 --> 00:45:48,880\par
Ni hiltzen naizenean...\par
\par
432\par
00:45:53,320 --> 00:45:57,400\par
...hi bildu hadi\par
bigarren lerrora.\par
\par
433\par
00:46:04,760 --> 00:46:09,840\par
Ni hiltzen naizenean...\par
\par
434\par
00:46:10,240 --> 00:46:12,120\par
O, Jauna!\par
\par
435\par
00:46:12,960 --> 00:46:19,000\par
...hi bildu hadi\par
bigarren lerrora.\par
\par
436\par
00:46:25,920 --> 00:46:30,200\par
Aingeruek\par
\par
437\par
00:46:31,080 --> 00:46:34,880\par
atean arreta egitera\par
datozenean,\par
\par
438\par
00:46:37,160 --> 00:46:40,320\par
zoriontsu sentituko naiz\par
\par
439\par
00:46:41,360 --> 00:46:44,360\par
Salbatzailearen aurpegia ikustean.\par
\par
440\par
00:46:46,960 --> 00:46:52,760\par
Ni hiltzen naizenean...\par
\par
441\par
00:46:53,520 --> 00:46:59,960\par
...hi bildu hadi\par
bigarren lerrora.\par
\par
442\par
00:47:01,000 --> 00:47:05,200\par
New Orleansen bizitza\par
eta heriotza ospatzen ditugu.\par
\par
443\par
00:47:05,280 --> 00:47:08,480\par
Eta hildakoen bizitza\par
ere bai.\par
\par
444\par
00:47:08,560 --> 00:47:12,000\par
Hori guztia musikaren bidez\par
adierazi ahal izatea handia da.\par
\par
445\par
00:47:12,080 --> 00:47:13,240\par
Gure hiriaren eta kulturaren\par
erakusgarri da...\par
\par
446\par
00:47:13,280 --> 00:47:16,320\par
...kalera, bigarren lerrora\par
dantzara ateratzeko gauza izatea.\par
\par
447\par
00:47:16,400 --> 00:47:22,960\par
Hori jasotzea, barneratzea, eta gero\par
horrela adieraztea gauza handia da.\par
\par
448\par
00:47:45,000 --> 00:47:48,360\par
Desfileak honela izaten dira:\par
badago lehen ilara bat,\par
\par
449\par
00:47:48,440 --> 00:47:53,520\par
"lehenengo lerroa" esaten diotena, eta\par
zehatz egituratua eta arautua dagoena.\par
\par
450\par
00:47:55,200 --> 00:47:59,920\par
Gizarte hertsi baten musika\par
irakurtzeko modu guztiz literala.\par
\par
451\par
00:48:00,000 --> 00:48:05,200\par
Eta gero, badago "bigarren lerroa",\par
desfilea atzetik jarraitzen dutenak.\par
\par
452\par
00:48:05,240 --> 00:48:11,880\par
Horien musika beste mota batekoa da:\par
dantza egiteko sortua, bizi jotzekoa.\par
\par
453\par
00:48:12,040 --> 00:48:15,760\par
Horrek guztiak, argi dago,\par
molde herrikoi aberatsetan du jatorria,\par
\par
454\par
00:48:15,840 --> 00:48:20,720\par
eta jendea alaitzeko eta\par
erabateko transformazioa eragiteko...\par
\par
455\par
00:48:20,840 --> 00:48:25,200\par
...existitzen diren\par
gauzen bariazio guztietatik.\par
\par
456\par
00:48:25,560 --> 00:48:30,960\par
Horri esaten zaio "bigarren lerroa",\par
horixe da jendearen espiritu benetakoa.\par
\par
457\par
00:48:52,760 --> 00:48:55,040\par
Musikari gehienek\par
nahi duten musika egiten dute...\par
\par
458\par
00:48:55,080 --> 00:48:56,320\par
...eta saltzen saiatzen dira.\par
\par
459\par
00:48:56,400 --> 00:48:59,840\par
Edo beste batzuek arrakastaz saltzen duten\par
musikari arreta jarri... \par
\par
460\par
00:48:59,960 --> 00:49:01,280\par
...eta berdina egiten ahalegintzen dira.\par
\par
461\par
00:49:01,320 --> 00:49:05,800\par
Ez dut uste hori denik\par
komunitate honen helburua, ordea.\par
\par
462\par
00:49:06,040 --> 00:49:11,320\par
Metalezko banda afroamerikarrak\par
izan daitezke salbuespen bakarra.\par
\par
463\par
00:49:11,480 --> 00:49:16,760\par
Horien musika komunitatearentzat da,\par
funtzio sozialak ditu:\par
\par
464\par
00:49:17,080 --> 00:49:20,400\par
urtebetzeak, hiletak, igandeak,\par
bigarren lerroak...\par
\par
465\par
00:49:20,480 --> 00:49:23,000\par
Komunitatearen jarduerak\par
denak.\par
\par
466\par
00:49:23,360 --> 00:49:26,800\par
Txeloarekin desfilatzea\par
neketsua gertatzen zaidan arren,\par
\par
467\par
00:49:26,880 --> 00:49:28,160\par
ez dut amore ematen.\par
\par
468\par
00:49:28,160 --> 00:49:32,160\par
Desfilatzera joaten naiz, anplifikagailu\par
eta guzti! Dibertigarria da.\par
\par
469\par
00:49:57,880 --> 00:50:03,680\par
Amorragarria eta gizagabea da\par
hain jende krudel eta ezjakina egotea.\par
\par
470\par
00:50:03,840 --> 00:50:09,120\par
Auzora etortzen dira, eta bertan\par
etxe bat edo batzuk erosten dituzte...\par
\par
471\par
00:50:09,200 --> 00:50:15,960\par
...eta uste dute euren ondasunak\par
baliotsuagoak direla...\par
\par
472\par
00:50:16,080 --> 00:50:21,640\par
...kanpoan entzuten duten hori baino,\par
nahiz eta ez dakiten zer den ere.\par
\par
473\par
00:50:21,800 --> 00:50:27,560\par
Amorragarria da norbaitek pentsatzea\par
bere ondasunak hobeak direla...\par
\par
474\par
00:50:27,640 --> 00:50:31,240\par
...mendetako tradizio zoragarria baino.\par
Eta ez dakite haren historia ere.\par
\par
475\par
00:50:31,440 --> 00:50:34,840\par
Auzo elkarteak\par
oso faxistak dira.\par
\par
476\par
00:50:34,960 --> 00:50:39,160\par
Ameriketako faxista guztiak batera\par
eta kolpean irtengo balira bezala!\par
\par
477\par
00:50:40,240 --> 00:50:41,720\par
Eta hor daude.\par
\par
478\par
00:50:42,240 --> 00:50:45,840\par
Zaratatsua omen delako hiltzen baduzu\par
bigarren lerroaren kultura,\par
\par
479\par
00:50:45,960 --> 00:50:54,200\par
beste etxe bat eraikiko duzu, bai!\par
Baian ehunka urte behar dira...\par
\par
480\par
00:50:54,280 --> 00:50:56,840\par
...kultura batek\par
bigarren lerroa bezalako...\par
\par
481\par
00:50:56,920 --> 00:50:59,960\par
...asmakizun natural bikaina sortzeko.\par
\par
482\par
00:51:41,760 --> 00:51:47,920\par
Komunitatea, kultura, musika\par
eta jatekoa gauza bakarra dira.\par
\par
483\par
00:51:48,160 --> 00:51:54,160\par
Ezin zara, besterik gabe,\par
jazza jaio zen auzunera aldatu.\par
\par
484\par
00:51:54,200 --> 00:51:56,560\par
Han bigarren lerroak egoten dira-eta...\par
\par
485\par
00:51:57,160 --> 00:52:02,080\par
astean behin edo birritan,\par
honengatik edo hargatik.\par
\par
486\par
00:52:02,960 --> 00:52:08,720\par
Ezin zara etorri hiri honen kultura\par
eta izaera hain bereziak aldatzera!\par
\par
487\par
00:52:08,800 --> 00:52:13,800\par
Gorroto dut hori kontuan hartu gabe\par
hona bizitzera aldatzen den jendea.\par
\par
488\par
00:52:14,200 --> 00:52:18,640\par
Horiexek baitira New Orleans\par
den bezalakoa egiten duten ezaugarriak.\par
\par
489\par
00:52:34,480 --> 00:52:36,280\par
Ni hiltzen naizenean,\par
\par
490\par
00:52:39,520 --> 00:52:42,520\par
hi bildu hadi\par
bigarren lerrora!\par
\par
491\par
00:52:43,440 --> 00:52:49,440\par
Aldi batean ematen zuen New Orleans\par
ez zegoela AEBetan. Gogoratzen zarete?\par
\par
492\par
00:52:49,600 --> 00:52:53,840\par
AEBetako armadak inbaditutako\par
beste hiri bat zirudien,\par
\par
493\par
00:52:54,040 --> 00:52:56,920\par
beste bat Iraken inbasioaren ondoko\par
terrore-gerran,\par
\par
494\par
00:52:57,000 --> 00:52:59,120\par
amerikar estiloko terrorismoan.\par
Lagundu!\par
\par
495\par
00:52:59,320 --> 00:53:01,400\par
Baina gizarte eskubideen garaian\par
kantatzen genuenez:\par
\par
496\par
00:53:01,440 --> 00:53:03,280\par
\'e2\'80\'9cNoizbait irabaziko dugu!\'e2\'80\'9d\par
\par
497\par
00:53:27,480 --> 00:53:32,920\par
New Orleanseko musikagile satiriko\par
talentudunenetako bat...\par
\par
498\par
00:53:32,960 --> 00:53:34,880\par
...nire lagun mina da.\par
\par
499\par
00:53:35,040 --> 00:53:37,080\par
Alex McMurray du izena.\par
\par
500\par
00:53:38,040 --> 00:53:39,240\par
Ba, Alexek kantu bat idatzi zuen...\par
\par
501\par
00:53:39,280 --> 00:53:41,520\par
...\'e2\'80\'9cMy Man, My Man, Take me Back\par
to the War" izenburua zuena.\par
\par
502\par
00:53:41,560 --> 00:53:43,000\par
Soldaduei buruzkoa zen,\par
\par
503\par
00:53:43,080 --> 00:53:49,200\par
ebakuazioaren ondoren New Orleans\par
zaintzera etorri ziren soldaduei buruzkoa.\par
\par
504\par
00:53:49,240 --> 00:53:51,680\par
Iraketik\par
itzuli berriak ziren.\par
\par
505\par
00:53:52,160 --> 00:53:54,880\par
Hortik otu zitzaion\par
morroi haiei...\par
\par
506\par
00:53:54,960 --> 00:54:00,360\par
...blues kantu bat egiteko ideia,\par
halako egoera dramatikoarekin lotuta.\par
\par
507\par
00:54:00,400 --> 00:54:04,240\par
Honela zioen: "Eraman nazazue gerrara\par
berriz ere, han hobeto nengoen eta!"\par
\par
508\par
00:54:37,560 --> 00:54:41,160\par
Historiako liburuetan-eta\par
irakurtzen dituzunak...\par
\par
509\par
00:54:41,240 --> 00:54:46,000\par
...beharbada aldatuak izan dira;\par
baina musikak egia soilik kontatzen du.\par
\par
510\par
00:54:46,080 --> 00:54:51,880\par
Hortik dator bluesa: New Orleanseko\par
eta inguru hauetako musika espirituala,\par
\par
511\par
00:54:51,960 --> 00:54:59,200\par
eta Lousiana hegoaldekoa. Musikaren\par
bitartez bizirik irauteko ahalegina da.\par
\par
512\par
00:55:31,480 --> 00:55:33,720\par
Bada musika ona\par
beste leku batzuetan ere,\par
\par
513\par
00:55:34,240 --> 00:55:38,560\par
baina gure musika\par
esklabotzatik dator.\par
\par
514\par
00:55:38,960 --> 00:55:44,960\par
Gaur egun jende asko ari da\par
soinu desberdinak nahasten,\par
\par
515\par
00:55:45,000 --> 00:55:50,760\par
hainbat jende mota uztartzen dituzten\par
musika estilo ezberdinak fusionatzen.\par
\par
516\par
00:55:51,120 --> 00:55:56,920\par
Amerikar kulturaren anomalia bat da,\par
ordea, ze, kultura afrikarra...\par
\par
517\par
00:55:57,280 --> 00:56:01,080\par
...hemen dago inon baino errotuago,\par
eta oraindik ongi kontserbatzen dira...\par
\par
518\par
00:56:01,200 --> 00:56:06,200\par
...Afrikatik ekarri zituzten\par
hainbat eta hainbat kultur tradizio.\par
\par
519\par
00:56:07,840 --> 00:56:14,840\par
Beste hiri batzuetan ez bezala,\par
New Orleansen hori ere ospatzekoa da.\par
\par
520\par
00:56:14,920 --> 00:56:16,960\par
Hemen ez da kultura ezberdina zapaltzen,\par
\par
521\par
00:56:17,040 --> 00:56:18,920\par
eta horrek xarmagarriago egiten du\par
New Orleans.\par
\par
522\par
00:56:19,960 --> 00:56:21,640\par
Altxa jendearen alde!\par
\par
523\par
00:56:36,240 --> 00:56:39,760\par
Bizitzak merezi du!\par
Borrokatu zure eskubideen alde!\par
\par
524\par
00:56:39,880 --> 00:56:46,360\par
"Gora Herria" abestia\par
Louisianakoa ere izan zitekeen.\par
\par
525\par
00:57:17,040 --> 00:57:20,160\par
2013an aurkeztu nuen\par
"Bayou Maharajah" filma.\par
\par
526\par
00:57:20,200 --> 00:57:22,760\par
James Booker-i buruzkoa da,\par
New Orleanseko pianista bat.\par
\par
527\par
00:57:22,880 --> 00:57:26,600\par
Bartzelonan aurkeztu nuen,\par
Europan erakusten nuen lehen aldian.\par
\par
528\par
00:57:26,640 --> 00:57:30,120\par
Ikusle europarrei aurkeztera etorri nintzen,\par
\par
529\par
00:57:30,200 --> 00:57:33,080\par
eta lehen ilaran Fermin zegoen eserita.\par
Artean ez nuen ezagutzen,\par
\par
530\par
00:57:33,160 --> 00:57:34,720\par
baina lagun komun bat genuen.\par
\par
531\par
00:57:34,800 --> 00:57:39,120\par
Ez nuen inor ezagutzen Bartzelonan\par
eta erdi lotsatuta nengoen,\par
\par
532\par
00:57:39,160 --> 00:57:41,160\par
baina bera hurbildu zitzaidan\par
filma gustatu zitzaiola esatera,\par
\par
533\par
00:57:41,200 --> 00:57:42,920\par
eta hiria bisitatzera gonbidatu ninduen.\par
\par
534\par
00:57:43,200 --> 00:57:45,280\par
Kalerik kale genbiltzala\par
esaten zidan:\par
\par
535\par
00:57:45,320 --> 00:57:47,440\par
\'c2\'abHartu zuku bat hemen.\par
Hau jateko leku bikaina da.\'c2\'bb\par
\par
536\par
00:57:47,480 --> 00:57:50,840\par
\'c2\'abHiria ikusi behar duzu.\par
Hauxe da kale honen historia...\'c2\'bb\par
\par
537\par
00:57:50,920 --> 00:57:53,280\par
Bartzelonaz maitemindu nintzen\par
ezinbestean.\par
\par
538\par
00:57:53,320 --> 00:57:55,880\par
Eta nola berak\par
hiria erakutsi zidan,\par
\par
539\par
00:57:55,960 --> 00:57:57,960\par
nik New Orleansera etortzeko\par
gonbita egin nion,\par
\par
540\par
00:57:58,280 --> 00:58:01,320\par
\'c2\'ableku zoragarria da,\par
baina bertatik bertara ikustekoa\'c2\'bb.\par
\par
541\par
00:58:01,720 --> 00:58:04,080\par
Eta bi hilabete geroago hemen zen.\par
\par
542\par
00:58:06,640 --> 00:58:09,800\par
Duela bi urte jo zuen Ferminek hemen...\par
\par
543\par
00:58:09,920 --> 00:58:13,040\par
...New Orleanseko musikariekin,\par
eta zoragarria izan zen.\par
\par
544\par
00:58:24,200 --> 00:58:27,080\par
Zerbait gehiago egitera animatu nuen,\par
\par
545\par
00:58:27,160 --> 00:58:30,480\par
New Orleanseko musikariekin grabatzea,\par
esate baterako.\par
\par
546\par
00:58:33,920 --> 00:58:38,520\par
Ferminek kontatu zidan\par
New Orleansera egindako azken bidaian...\par
\par
547\par
00:58:38,560 --> 00:58:41,200\par
...Jello Biafra ikusi zuela\par
metalezko banda batekin jotzen.\par
\par
548\par
00:58:41,280 --> 00:58:45,160\par
Baina Dead Kennedys-en kantuak\par
ziren!\par
\par
549\par
00:58:46,120 --> 00:58:49,160\par
Eta esan zidan bere kantuak grabatu\par
nahi zituela New Orleansen...\par
\par
550\par
00:58:49,200 --> 00:58:53,600\par
...metalezko banda batek edo antzekoak\par
lagunduta.\par
\par
551\par
00:58:53,920 --> 00:58:58,960\par
Urte hasieran elkartu ginen eta Ferminek\par
kantuetako batzuk jo zizkidan...\par
\par
552\par
00:58:59,000 --> 00:59:02,880\par
...bertsionatu nahi zituen modura,\par
eta liluratuta geratu nintzen.\par
\par
553\par
00:59:03,000 --> 00:59:07,200\par
Iruditu zitzaidan bere musikak bazuela\par
edukia, eta oso interesgarria zela.\par
\par
554\par
00:59:07,200 --> 00:59:12,720\par
Hemengo musika ezagututa, berehala\par
igarri nion zerbait egin genezakeela.\par
\par
555\par
00:59:16,440 --> 00:59:21,440\par
Proiektu honetako gauzarik\par
berebizikoena zera da...\par
\par
556\par
00:59:21,480 --> 00:59:25,320\par
...Ferminen punk-rock kantuak\par
energia hutsa direla,\par
\par
557\par
00:59:25,400 --> 00:59:29,280\par
eta bere kantuekin etorri dela\par
gurekin jotzera,\par
\par
558\par
00:59:29,400 --> 00:59:33,160\par
gure erritmoa hartu\par
eta bere kantuak egokitzera.\par
\par
559\par
00:59:33,240 --> 00:59:38,560\par
Bikaina. Asko gustatu zait kontzeptua,\par
oso sortzailea da.\par
\par
560\par
00:59:40,320 --> 00:59:42,640\par
Jonathan Freilich ekoizleak\par
hautatu gintuen.\par
\par
561\par
00:59:43,000 --> 00:59:46,560\par
Eta emanaldi honetan batu garenok\par
nahiko tipo sortzaileak gara.\par
\par
562\par
00:59:46,640 --> 00:59:51,920\par
Izan ere, sormen handikoak\par
gara denok...\par
\par
563\par
00:59:52,520 --> 00:59:54,200\par
...eta musika berez ateratzen da.\par
\par
564\par
01:00:00,600 --> 01:00:08,600\par
Ingeniaritza arazoak konpontzeko dago,\par
eta badira hainbat teknika eta konponbide.\par
\par
565\par
01:00:08,760 --> 01:00:14,960\par
Baina musikak arnasa izatea nahi baduzu,\par
argi entzutea, grabaketa garbia izatea...\par
\par
566\par
01:00:15,000 --> 01:00:18,080\par
...orduan musikariek\par
elkarrekin jo behar dute derrigor.\par
\par
567\par
01:00:18,520 --> 01:00:23,520\par
Eta saio honetarako,\par
musikari guztiak bildu genituen,\par
\par
568\par
01:00:23,720 --> 01:00:27,760\par
bestelako inolako soinurik erantsi gabe.\par
Horrek ukitu desberdina ematen dio.\par
\par
569\par
01:00:28,080 --> 01:00:32,960\par
Bat-bateko joaldia egin dugu,\par
eta disko baten kalitatea lortu dugu ia.\par
\par
570\par
01:00:38,160 --> 01:00:42,400\par
Sentitu dezaket nola banda Ferminen\par
energiaz elikatu den, eta alderantziz.\par
\par
571\par
01:00:43,200 --> 01:00:47,640\par
Berehala antzematen zaio\par
zer gustatzen zaion.\par
\par
572\par
01:00:54,960 --> 01:00:59,960\par
Ezaguera musikaleko mundu bat\par
deskribatzen du Ferminen musikak.\par
\par
573\par
01:01:00,200 --> 01:01:03,000\par
Eta New Orleansek eragin asko jaso ditu,\par
\par
574\par
01:01:03,120 --> 01:01:06,040\par
350 urtean\par
nazioarteko hiria izan da eta.\par
\par
575\par
01:01:06,160 --> 01:01:10,760\par
Eragin asko jaso ditu,\par
leku eta garai ezberdinetakoak,\par
\par
576\par
01:01:10,920 --> 01:01:13,840\par
eta den-denak islatzen dira\par
Louisianan entzun daitezkeen...\par
\par
577\par
01:01:13,920 --> 01:01:15,800\par
...musika mota guztietan.\par
\par
578\par
01:01:16,200 --> 01:01:21,320\par
New Orleansen bizi izan naizen\par
25 urte honetan...\par
\par
579\par
01:01:21,360 --> 01:01:26,200\par
...musikari askorekin jotzeko\par
aukera izan dut,\par
\par
580\par
01:01:26,280 --> 01:01:33,400\par
eta nagusiei patxadaz entzuteko ere bai.\par
Era eta modu asko zeuden...\par
\par
581\par
01:01:33,440 --> 01:01:36,640\par
...eragin horiek Ferminen musikara\par
ekartzeko, eta denekin ongi aterako zen.\par
\par
582\par
01:01:42,720 --> 01:01:45,720\par
Gaurkoa zoragarria izan da.\par
\par
583\par
01:01:45,800 --> 01:01:47,640\par
Grabaketa saio ederra egin dugu,\par
\par
584\par
01:01:47,720 --> 01:01:52,560\par
Fermin pozik geratu da, eta teknikariak\par
eta ingeniariak ere pozarren denak.\par
\par
585\par
01:01:53,200 --> 01:01:58,400\par
Probetxu handia atera diogu,\par
eta itzel pasatu dugu.\par
\par
586\par
01:01:58,480 --> 01:01:59,760\par
Hau bai proiektu ederra!\par
\par
587\par
01:02:00,720 --> 01:02:05,360\par
Ferminek kontatu zidan istorioa\par
oso interesgarria iruditu zitzaidan,\par
\par
588\par
01:02:05,400 --> 01:02:12,160\par
eta nola lotu zuen hura\par
Katrina urakanaren tragedia honekin.\par
\par
589\par
01:02:12,320 --> 01:02:14,400\par
Perspektiba horretatik begiratuta...\par
\par
590\par
01:02:14,840 --> 01:02:17,600\par
...beste sakontasun koska bat\par
gehitu zion.\par
\par
591\par
01:02:17,880 --> 01:02:21,800\par
Zu, Fermin, zure musika, zure mundua...\par
\par
592\par
01:02:21,920 --> 01:02:24,200\par
...zuretzat bezain garrantzitsuak\par
dira guretzat.\par
\par
593\par
01:02:24,280 --> 01:02:28,840\par
Zure mundua aurkeztu diguzu,\par
eta guk geurea erakutsi dizugu.\par
\par
594\par
01:02:31,960 --> 01:02:33,760\par
Norabide biko kalea da.\par
\par
595\par
01:03:36,440 --> 01:03:39,160\par
Nola esaten da "black" euskaraz?\par
\par
596\par
01:03:41,000 --> 01:03:44,080\par
Nola esaten da "black" euskaraz?\par
\par
597\par
01:03:45,000 --> 01:03:47,240\par
Nola esaten da "black" euskaraz?\par
\par
598\par
01:03:49,560 --> 01:03:52,640\par
Nola esaten da "black" euskaraz?\par
\par
599\par
01:03:53,560 --> 01:03:55,840\par
Nola esaten da "black" euskaraz?\par
\par
600\par
01:03:58,120 --> 01:04:01,200\par
Nola esaten da "black" euskaraz?\par
\par
601\par
01:04:04,240 --> 01:04:06,520\par
Nola esaten da "black" euskaraz?\par
\par
602\par
01:04:07,040 --> 01:04:11,280\par
\'e2\'80\'9cBeltza\'e2\'80\'9d. Hala da.\par
Nola esaten da "black" euskaraz?\par
\par
603\par
01:04:12,200 --> 01:04:13,360\par
Noski, "Black" "Beltza" da.\par
\par
604\par
01:04:13,520 --> 01:04:14,360\par
Denbora amaitu da.\par
\par
\par
}