1
00:01:24,984 --> 00:01:36,429
FALTA DEN IRUDIA
2
00:02:16,803 --> 00:02:20,607
Bizitzaren erdian
haurtzaroa berriz etortzen da.
3
00:02:20,673 --> 00:02:24,210
Ur gozo
eta garratz bat da.
4
00:02:24,577 --> 00:02:26,779
Haurtzaroa bilatzen dut…
5
00:02:26,846 --> 00:02:28,781
…irudi galdu bat bezala…
6
00:02:28,815 --> 00:02:30,950
…edo, areago,
bera dabil nire bila.
7
00:02:32,152 --> 00:02:34,654
50 urte ditudalako ote da?
8
00:02:34,821 --> 00:02:36,990
Edo garai gorabeheratsuak
ezagutu ote ditudalako…
9
00:02:37,056 --> 00:02:40,026
…beldurrez eta itxaropenez
tartekatuak?
10
00:02:40,093 --> 00:02:43,496
Oroitzapena hor dago
orain…
11
00:02:43,663 --> 00:02:45,932
…buruan kolpeka daukat.
12
00:02:46,032 --> 00:02:48,635
Hura uxatu nahi nuke.
13
00:03:11,591 --> 00:03:13,693
Lurrez eta urez…
14
00:03:13,927 --> 00:03:14,928
…hildakoekin…
15
00:03:14,994 --> 00:03:16,329
…arroz-soroekin…
16
00:03:16,696 --> 00:03:18,264
…esku bizidunekin…
17
00:03:18,431 --> 00:03:20,200
…gizon bat egiten da.
18
00:03:20,433 --> 00:03:22,502
Ez da gauza handirik behar.
19
00:03:22,669 --> 00:03:24,904
Nahi izatea aski da.
20
00:03:51,130 --> 00:03:54,901
Trajea txuria du;
gorbata, beltza.
21
00:03:54,968 --> 00:03:57,737
Nire besartean
estutu nahi nuke.
22
00:03:57,837 --> 00:04:00,039
Nire aita da.
23
00:04:06,713 --> 00:04:10,350
Gogoan ditut garai zaharrak
Phnom Penh-en…
24
00:04:10,583 --> 00:04:13,519
…festa handiak gure etxean.
25
00:04:13,553 --> 00:04:16,789
Barreak eta kantuak
ditut gogoan.
26
00:04:16,889 --> 00:04:19,092
Gozoki usaina zegoen…
27
00:04:19,192 --> 00:04:22,762
…arrain, espezia
eta mango usaina.
28
00:04:22,829 --> 00:04:24,364
Dantza egiten genuen.
29
00:04:24,397 --> 00:04:26,933
Etengabe hitz egiten genuen
osaba-izebekin.
30
00:04:27,267 --> 00:04:29,802
Lehengusuek
fruta ekartzen zuten:
31
00:04:29,869 --> 00:04:33,740
…guaiabak
eta ogi-zuhaitzeko fruituak.
32
00:05:11,411 --> 00:05:14,180
Ikasketen eta liburuen garaia zen.
33
00:05:15,114 --> 00:05:19,352
Atsegin nuen aita entzutea
arratsean poemak errezitatzen.
34
00:05:19,419 --> 00:05:23,056
Goxotasuna oroitzen dut,
batez ere.
35
00:05:28,828 --> 00:05:30,697
Orduan gerra etorri zen.
36
00:05:31,331 --> 00:05:35,501
Bonbardaketak 1970 inguruan
hurbildu zitzaizkigun.
37
00:05:35,601 --> 00:05:37,937
Gogoan ditut
lehenengo hilak…
38
00:05:38,037 --> 00:05:39,472
…gure beldurra…
39
00:05:39,539 --> 00:05:42,642
…nire ume-tristura.
40
00:05:45,011 --> 00:05:48,581
Hainbeste irudi dabil munduan.
41
00:05:48,748 --> 00:05:51,351
Ikusi ditugulako
geureak direla uste dugu.
42
00:05:51,384 --> 00:05:54,320
Pantaila batean irudi bat
aurkitzen dugunean…
43
00:05:54,354 --> 00:05:55,888
…eta ez bada margolan bat…
44
00:05:56,155 --> 00:05:57,590
…edo hil-jantzi bat…
45
00:05:57,857 --> 00:05:59,525
…orduan ez da falta.
46
00:06:03,963 --> 00:06:07,467
Khmer gorriek
Phnom Penh inguratu zuten.
47
00:06:07,567 --> 00:06:11,671
Bidegabekeriari eta zapalketari
amaiera ematera etorriak ziren.
48
00:06:11,704 --> 00:06:16,609
1975eko apirilaren 17an
sartu ziren hiriburuan.
49
00:06:16,676 --> 00:06:18,911
Ez zen poz algararik izan…
50
00:06:19,112 --> 00:06:21,647
…itxaronaldi isil bat baizik.
51
00:06:21,714 --> 00:06:22,949
Ni han nengoen.
52
00:06:23,549 --> 00:06:26,786
Borrokalari gazte haien
begiradaz oroitzen naiz.
53
00:06:26,853 --> 00:06:29,389
Han egon ez bagina bezala.
54
00:06:30,089 --> 00:06:32,225
Agindu bat eman zieten:
55
00:06:32,258 --> 00:06:35,194
Etsaia eskuarekin
inoiz ez ukitu.
56
00:06:35,628 --> 00:06:38,131
Etsaia ni naiz.
57
00:06:38,264 --> 00:06:40,666
13 urte ditut.
58
00:06:42,802 --> 00:06:46,506
Banku zentrala dinamitatu
egin zuten, billeteak eta guzti.
59
00:06:46,639 --> 00:06:49,475
Ez dago atzera bueltarik.
60
00:06:50,443 --> 00:06:52,545
Hiria ez da purua.
61
00:06:52,578 --> 00:06:54,914
Hiria ustelduta dago.
62
00:06:54,981 --> 00:06:56,949
Ordu gutxi batzutan
hustu dute.
63
00:06:57,216 --> 00:07:00,620
Bi milioi lagun
errepideetara bota dituzte.
64
00:07:00,686 --> 00:07:02,422
Han utzi dituzte etxeak…
65
00:07:02,455 --> 00:07:03,790
…familiartekoak eta lagunak…
66
00:07:03,823 --> 00:07:05,558
…oroitzapenak.
67
00:07:05,658 --> 00:07:07,126
Lehengo mundua,
izan ere.
68
00:07:08,127 --> 00:07:10,696
"Gora apirilaren 17 aintzatsua…
69
00:07:10,863 --> 00:07:13,299
…pozez gainezkako eguna".
70
00:07:13,499 --> 00:07:18,704
Iraultza hain da purua,
non ez duen izakirik nahi.
71
00:07:18,838 --> 00:07:21,474
Orain graba daiteke
Phnom Penh…
72
00:07:21,574 --> 00:07:25,211
…Puth Tumneay profezian bezala.
73
00:07:25,311 --> 00:07:29,115
"Biztanlerik gabeko etxeak,
oinezkorik gabeko kaleak…
74
00:07:29,215 --> 00:07:32,618
…inork igo gabeko
eskailerak…
75
00:07:32,752 --> 00:07:35,922
…odol ibaiak isuriko dira".
76
00:08:51,130 --> 00:08:54,700
Berehala bereizi gintuzten.
77
00:08:55,134 --> 00:08:59,138
Landara eraman gintuzten
urtaro lehor betean.
78
00:08:59,272 --> 00:09:02,174
Gose eta egarri ginen.
79
00:09:02,441 --> 00:09:06,279
Eskuz esku ibili gintuzten,
animaliak bezala…
80
00:09:06,479 --> 00:09:08,214
…animalien bagoietan.
81
00:09:08,447 --> 00:09:10,550
Gero, gurdietan.
82
00:09:10,550 --> 00:09:14,520
Phnonm Penheko deportazioa
falta den irudi bat da.
83
00:09:24,830 --> 00:09:28,301
Berehala, khmer gorriak
kontatzen aritu ziren.
84
00:09:28,367 --> 00:09:31,003
Gero, bereizi egin zituzten
gizonak eta emakumeak…
85
00:09:31,137 --> 00:09:34,140
…helduak eta umeak.
86
00:09:34,140 --> 00:09:38,177
Oroitzapen eta gauza pertsonal
guztiak debekatuta zeuden.
87
00:09:38,244 --> 00:09:41,113
Bat-batean,
ez dago jadanik gizabanakorik…
88
00:09:41,180 --> 00:09:43,049
…zenbakiak baizik.
89
00:09:45,217 --> 00:09:47,486
Ilea mozten digute.
90
00:09:47,620 --> 00:09:50,756
Konfiskatzen dizkigute
ordulariak, betaurrekoak…
91
00:09:50,890 --> 00:09:53,459
…jostailuak, liburuak.
92
00:09:53,759 --> 00:09:56,395
Beltzez tindatzen dizkigute
arropak.
93
00:09:56,462 --> 00:09:58,998
Izenak aldatzen dizkigute.
94
00:09:59,365 --> 00:10:01,634
Herri berria gara.
95
00:10:01,767 --> 00:10:05,671
Burgesak, intelektualak,
kapitalistak…
96
00:10:05,705 --> 00:10:07,640
…berriz hezi beharrekoak…
97
00:10:07,673 --> 00:10:10,142
…suntsitu beharrekoak.
98
00:10:12,612 --> 00:10:17,083
"Proletario izatea
besarkatu behar duzu!"
99
00:10:17,416 --> 00:10:19,552
Hona herrialde berria.
100
00:10:19,652 --> 00:10:22,655
Kanputxea Demokratikoa
deitzen diogu.
101
00:10:22,788 --> 00:10:25,458
Fabrika bat,
ke kezkagarriak dituena.
102
00:10:25,625 --> 00:10:27,893
Dikeak
eta hormigoizko arroz soroak.
103
00:10:27,994 --> 00:10:30,296
Gizakirik ez.
104
00:10:35,034 --> 00:10:39,872
Gizarte osoa kolektiboki
eta militarki antolatuta dago…
105
00:10:39,972 --> 00:10:42,208
…lan-unitatetan.
106
00:10:42,308 --> 00:10:44,944
"Angkar-ek denok
babesten zaituzte, kamaradak…
107
00:10:45,678 --> 00:10:49,015
…anaiak eta arrebak,
aitak eta amak!"
108
00:10:49,915 --> 00:10:52,418
Angkar erakundea da.
109
00:10:52,585 --> 00:10:55,588
Denak da.
Bakoitza da.
110
00:10:55,688 --> 00:10:57,657
Khemer gorri gaztea da…
111
00:10:57,790 --> 00:10:59,659
…edo herriko buruzagia…
112
00:10:59,792 --> 00:11:02,228
…edo torturagunearen
arduraduna…
113
00:11:02,862 --> 00:11:05,164
…edo Pol Pot.
114
00:11:05,431 --> 00:11:07,600
Zaindu egin behar da…
115
00:11:07,600 --> 00:11:11,303
…hareazko, hautsezko
eta oin biluziko herri hori.
116
00:11:22,982 --> 00:11:25,751
Laster ez da
aurpegirik egongo…
117
00:11:25,785 --> 00:11:27,219
…ez adiskiderik…
118
00:11:27,353 --> 00:11:28,654
…ez maitasunik…
119
00:11:28,721 --> 00:11:31,090
…ez aitarik, ez amarik.
120
00:11:31,323 --> 00:11:34,160
Laster ez da egongo emoziorik…
121
00:11:34,193 --> 00:11:37,663
…eta hitzak berak ere
aldatu egingo dira…
122
00:11:37,697 --> 00:11:41,400
Gizaki bakoitza
iraultzaren borrokalaria izango da…
123
00:11:41,467 --> 00:11:43,402
…edo arroz alorretako ongarria.
124
00:11:55,448 --> 00:11:57,149
Eusteko…
125
00:11:57,216 --> 00:12:00,853
…norberaren baitan gorde behar da
indar bat, oroitzapen bat…
126
00:12:00,953 --> 00:12:03,322
…inork hartu ezineko
ideia bat.
127
00:12:03,823 --> 00:12:08,260
Irudi bat lapurtu baitaiteke,
baina ez pentsamendu bat.
128
00:12:35,654 --> 00:12:38,457
"Angkarrek eskatzen dizu
etor zaitezela…
129
00:12:38,557 --> 00:12:41,794
…ikasteko eta zure burua
berregiteko saio batera".
130
00:12:42,795 --> 00:12:44,263
"Kamaradak…
131
00:12:44,463 --> 00:12:46,866
…laster
uraren jabeak izango gara…
132
00:12:47,099 --> 00:12:48,868
…Lurraren
eta elementuen jabeak".
133
00:12:48,934 --> 00:12:51,904
"Hektarea bakoitzak
3 tona arroz emango ditu".
134
00:12:52,037 --> 00:12:53,939
"Edo 5.
Edo 7".
135
00:12:55,174 --> 00:12:57,610
"Gero 10 milioi izango gara".
136
00:12:57,810 --> 00:12:59,979
"Ez da jadanik egongo
ez goserik…
137
00:13:00,012 --> 00:13:02,414
…ez nekerik,
ez bidegabekeriarik".
138
00:13:03,382 --> 00:13:07,453
"Makina batek elikatuko ditu
adineko gizonak".
139
00:13:07,653 --> 00:13:12,224
"Angkar buruargia da
eta maltzurra".
140
00:13:12,625 --> 00:13:16,328
"Herria da Angkarren garuna".
141
00:13:19,298 --> 00:13:24,003
"Gora Kanputxeako iraultza,
aparta eta berebizikoa!"
142
00:13:24,103 --> 00:13:28,641
"Gora gizarte berria,
aberatsik eta behartsurik gabea!"
143
00:13:28,808 --> 00:13:30,810
Ukabilak altxatzen ditugu.
144
00:13:30,910 --> 00:13:32,378
Esloganak errepikatzen ditugu.
145
00:13:33,679 --> 00:13:37,116
Angkarrek ereduzko gizarte bat
ezarriko du…
146
00:13:37,216 --> 00:13:38,751
…munduan bakarra…
147
00:13:38,818 --> 00:13:41,620
…klase bereizketarik gabea.
148
00:14:15,154 --> 00:14:17,256
Mundu perfektu honetan…
149
00:14:17,456 --> 00:14:19,391
…urtegiak hormigoizkoak dira.
150
00:14:19,558 --> 00:14:21,493
Asfaltoak eusten die dikeei.
151
00:14:21,794 --> 00:14:23,696
Dena ordenean dago.
152
00:14:23,762 --> 00:14:25,798
Utopiaren gailurrean…
153
00:14:25,865 --> 00:14:27,700
…bandera gorri bat dago…
154
00:14:27,733 --> 00:14:30,703
…eta, jakina, egia:
155
00:14:30,870 --> 00:14:33,939
"Kamarada, libre-librea zara!"
156
00:14:34,640 --> 00:14:37,977
Oraingoz,
obeditu egin behar da…
157
00:14:38,077 --> 00:14:39,812
…gelditu gabe aitzurtu…
158
00:14:39,912 --> 00:14:41,380
…lurra mugitu…
159
00:14:41,647 --> 00:14:43,549
…harriak higitu.
160
00:14:47,319 --> 00:14:48,754
Hainbat hilabetetan…
161
00:14:48,888 --> 00:14:52,024
…aintzira bat zulatu nuen
zabaldi elkorren erdian.
162
00:14:52,124 --> 00:14:54,159
Inoiz ez nuen han urik ikusi.
163
00:14:54,226 --> 00:14:55,628
Inoiz ez.
164
00:14:55,895 --> 00:14:58,297
"Gora Kanputxea Demokratikoa!"
165
00:14:58,397 --> 00:15:01,166
"Aurrerako jauzi miragarri
bat egin baitu!"
166
00:15:01,267 --> 00:15:02,902
"Aurrerako jauzi zoragarri
bat egin baitu!"
167
00:15:03,102 --> 00:15:06,805
"Aurrerako jauzi aparta eta bikaina
egin baitu!"
168
00:15:06,839 --> 00:15:10,709
"Erabakitasunez lan egizue
arroz soroetan! Zeruez fidatu gabe!"
169
00:15:15,781 --> 00:15:18,651
Eslogan horiek
ez naute inoiz abandonatu.
170
00:15:18,784 --> 00:15:21,654
Oraindik entzun uste ditut.
171
00:16:39,865 --> 00:16:43,335
Gizarte zaharrak
festa besterik ez zeukan buruan.
172
00:16:43,402 --> 00:16:47,339
Kolektibismoa da
ongarria eta jakia.
173
00:16:47,406 --> 00:16:51,643
Harrezkero,
eltzea indibidualista da.
174
00:16:51,710 --> 00:16:53,979
Debekatuta dago
eltzerik edukitzea.
175
00:16:55,881 --> 00:16:58,317
Beraz,
dena partekatzen dugu.
176
00:16:58,517 --> 00:17:01,987
Koilara da
gure ondasun bakarra.
177
00:17:46,131 --> 00:17:49,268
Gosearen bidez
harrapatuta daukazu gizaki bat.
178
00:17:49,902 --> 00:17:52,304
Denak dauzkazu
harrapatuta.
179
00:17:52,371 --> 00:17:55,040
Bizirik edo hilik.
180
00:17:55,107 --> 00:17:56,875
Gaixoei, berriz…
181
00:17:57,009 --> 00:17:59,278
…edo
obeditzen ez dutenei…
182
00:17:59,344 --> 00:18:00,913
…ez zaie janaririk ematen…
183
00:18:01,080 --> 00:18:03,382
…edo errazio erdi bat
besterik ez.
184
00:18:04,817 --> 00:18:07,753
Gosea guretzat da.
185
00:18:08,654 --> 00:18:11,390
Gosea arma bat da.
186
00:18:11,523 --> 00:18:15,060
Herri berria
landare bizkarroi bat da.
187
00:18:29,208 --> 00:18:31,510
Herri zaharra,
gure zaindariak…
188
00:18:31,677 --> 00:18:33,779
…aletegietan bizi da.
189
00:18:33,846 --> 00:18:35,514
Inoiz ez dute goserik.
190
00:18:35,914 --> 00:18:40,152
Berriz heztea
aldez aurretik suntsitzea da.
191
00:18:41,053 --> 00:18:45,257
Phnom Penhenen
herri bat ezabatu behar zen.
192
00:18:45,290 --> 00:18:50,229
Hutsaren bidezko konkista irudi
liluragarria da bere sinplean.
193
00:18:50,662 --> 00:18:53,799
Khmer gorriek
metalezko gizaki bat nahi dute…
194
00:18:53,866 --> 00:18:56,935
…iraultzaren
tresna huts bat.
195
00:18:57,136 --> 00:18:59,338
Khmer gorrien buruzagiak…
196
00:18:59,371 --> 00:19:02,007
…estatu unibertsala
eta homogeneoa dira.
197
00:19:02,574 --> 00:19:04,610
Ez diote sekula
elkarri begiratzen.
198
00:19:04,910 --> 00:19:08,747
Hor dago, noski, Pol Pot,
1. Anaia…
199
00:19:08,814 --> 00:19:11,416
…bere abanikoagatik
igartzen zitzaiona.
200
00:19:11,483 --> 00:19:13,318
Eta bere kamaradak:
201
00:19:13,418 --> 00:19:15,154
Nuon Txea…
202
00:19:15,354 --> 00:19:16,788
…Ieng Sary…
203
00:19:16,955 --> 00:19:18,457
…Khieu Samphan…
204
00:19:18,690 --> 00:19:20,159
…Son Sen.
205
00:20:09,041 --> 00:20:12,778
"Altxa zaitezte,
Lurreko dohakabeak!"
206
00:20:12,911 --> 00:20:15,214
Dohakabeak gu gara.
207
00:20:15,347 --> 00:20:17,983
Lurra lantzen, kateatuta…
208
00:20:18,083 --> 00:20:21,620
…nora ezean, mamuak bezala.
209
00:20:22,287 --> 00:20:25,090
Lau urtez hutsik egondako
hiriburu honetan…
210
00:20:25,224 --> 00:20:27,492
…Batzorde Zentrala
besterik ez da geratzen…
211
00:20:27,859 --> 00:20:30,062
…eta Ponear Yat ikastetxea…
212
00:20:30,128 --> 00:20:33,332
…S21 egoitza bihurtu dena.
213
00:20:34,733 --> 00:20:37,069
Hemen zigorraz jotzen da…
214
00:20:37,169 --> 00:20:38,904
…elektrokutatzen da…
215
00:20:39,238 --> 00:20:40,906
…jendeari ebakiak egiten…
216
00:20:41,106 --> 00:20:43,242
…gorozkiak janarazten…
217
00:20:43,308 --> 00:20:45,510
…aitortu egiten da.
218
00:20:45,978 --> 00:20:50,782
Dena araztasunean hasten da
eta gorrotoan bukatzen.
219
00:21:03,562 --> 00:21:08,567
Badakit khmer gorriek argazkiak
atera zizkietela exekuzio batzuei.
220
00:21:08,867 --> 00:21:10,269
Zergatik?
221
00:21:10,369 --> 00:21:11,703
Frogarik behar zen?
222
00:21:11,870 --> 00:21:14,039
Txostenik osatu behar zen?
223
00:21:14,573 --> 00:21:18,610
Argazki hura ateratako zein gizonek
ez luke nahi hura ez galtzea?
224
00:21:20,178 --> 00:21:22,514
Irudi horren bila nabil.
225
00:21:22,748 --> 00:21:24,916
Azkenean aurkituko banu…
226
00:21:25,017 --> 00:21:28,420
…ezingo nuke erakutsi,
jakina.
227
00:21:28,720 --> 00:21:32,491
Gainera, zer erakusten du
hildako baten argazkiak?
228
00:21:32,624 --> 00:21:35,627
Nahiago dut neska ezezagun
honena…
229
00:21:35,794 --> 00:21:37,696
…desafio egiten dio
kamerari…
230
00:21:37,896 --> 00:21:39,665
…torturatzailearen begiradari…
231
00:21:39,865 --> 00:21:41,700
…eta begira daukagu,
hala ere.
232
00:21:51,109 --> 00:21:52,611
Odol gorrimina…
233
00:21:52,744 --> 00:21:56,815
…Kanputxea, gure aberriko hiri
eta haranak estaltzen dituena…
234
00:21:56,915 --> 00:21:59,685
…langileen eta nekazarien
odol gorena…
235
00:22:00,385 --> 00:22:03,455
…gizonen eta emakumeen
odol gorena…
236
00:22:03,555 --> 00:22:05,891
…iraultzaren borrokalariena.
237
00:22:05,957 --> 00:22:10,228
Gorroto errukigabea eta
borroka ausarta bihurtutako odola…
238
00:22:10,262 --> 00:22:13,031
…esklabotasunetik libratu gaituena.
239
00:22:14,933 --> 00:22:19,504
Hala ere,
ezin inpunitaterik gabe filmatu.
240
00:22:19,838 --> 00:22:22,407
Ume zama-eramaile hauei
begiratzen diet…
241
00:22:22,541 --> 00:22:25,344
…beren eskuak, aurpegiak…
242
00:22:25,610 --> 00:22:27,946
…gorputz nekatuak.
243
00:22:28,046 --> 00:22:33,385
Abangoardia gazte hori
bere suntsipenean ari da lanean.
244
00:23:04,816 --> 00:23:09,254
Gauez, beste garai bateko
historiak kontatzen nituen…
245
00:23:09,287 --> 00:23:10,956
…mamuenak…
246
00:23:11,056 --> 00:23:12,391
…sorginenak…
247
00:23:12,657 --> 00:23:14,693
…bidaiari galduenak…
248
00:23:14,860 --> 00:23:16,728
…eta ume bihurrienak.
249
00:23:16,995 --> 00:23:21,299
Beraz, sukaldean jarri ninduten,
eta han ondo jaten da.
250
00:23:21,333 --> 00:23:23,869
Apolo suziriaren historia
kontatu nien…
251
00:23:23,902 --> 00:23:25,437
…ilargirantz gora…
252
00:23:25,670 --> 00:23:28,907
…hizkera kodetu eta zifratuko
iraultzaile haiei.
253
00:23:29,508 --> 00:23:33,278
Odol gorrimina,
hiri-haranak estali dituzuna…
254
00:23:33,445 --> 00:23:37,482
…ilargia ere estaliko duzu?
255
00:24:33,138 --> 00:24:36,708
Amets egin nuen han nenbilela,
Neil Armstrong bezala…
256
00:24:36,875 --> 00:24:39,911
…oinak arin, ume baten gisa.
257
00:24:39,978 --> 00:24:42,314
"Urrats txiki bat gizakiarentzat…
258
00:24:42,481 --> 00:24:45,484
…urrats erraldoi bat
gizadiarentzat".
259
00:25:13,445 --> 00:25:16,748
"Baina nor dira horiek?",
galdetzen dit kamarada batek.
260
00:25:16,848 --> 00:25:19,217
Ilargian dabiltzanak?
261
00:25:19,351 --> 00:25:22,888
Amerikarrak dira.
Haien argazkiak ikusi nituen.
262
00:25:23,188 --> 00:25:24,589
"Amerikarrak?"
263
00:25:24,756 --> 00:25:25,724
"Gezurretan ari zara".
264
00:25:25,790 --> 00:25:27,425
"Hori ezinezkoa da".
265
00:25:28,527 --> 00:25:30,395
Kontalariak aitortu du.
266
00:25:30,695 --> 00:25:32,531
Kontalaria hil dute.
267
00:25:32,631 --> 00:25:37,168
Gizadiaren urrats handia
ez dago propaganda kapitalistan.
268
00:25:37,235 --> 00:25:41,106
Hemen dago,
gu, gosetuontzat.
269
00:25:42,140 --> 00:25:45,410
"Gora Kanputxea Demokratikoko
Angkarren…
270
00:25:45,477 --> 00:25:48,380
…ahots independente
eta maisutasunez betea!"
271
00:25:49,147 --> 00:25:53,251
"Gora haren argitasun
ezin bikainagoa!"
272
00:25:53,685 --> 00:25:56,521
Gure ilargian
ez dago ezer.
273
00:25:56,655 --> 00:26:00,859
Lur pitzatu eta hautseztatuak
dena estaltzen du.
274
00:26:00,959 --> 00:26:04,129
Hainbat urte
behar izan nituen…
275
00:26:04,229 --> 00:26:07,265
…hango arantzen gainean
oinutsik ibiltzen ikasteko.
276
00:26:39,631 --> 00:26:42,334
Ur lohitsua
eztarrian behera dabilkit.
277
00:26:42,601 --> 00:26:44,869
Desagertzen ari naiz
pixkanaka-pixkanaka.
278
00:26:45,070 --> 00:26:47,105
Ez naiz jadanik ezer.
279
00:26:47,706 --> 00:26:50,742
Bitxia da lokatza edatea.
280
00:26:50,909 --> 00:26:52,944
Bufaloak begira dauzkagu.
281
00:26:53,778 --> 00:26:58,650
"Bitxiak dira, gero,
gure ura edaten diguten gizakiok!"
282
00:27:01,453 --> 00:27:05,790
Latorrizko Nestlé kutxa
gure neurri-unitate bihurtu da.
283
00:27:05,824 --> 00:27:08,627
50 gramo-arroz dauzka.
284
00:27:08,693 --> 00:27:11,129
Gosetea berehala zabaltzen da.
285
00:27:11,229 --> 00:27:14,432
50 gramoak
egunero banatzen ditugu.
286
00:27:14,633 --> 00:27:15,734
Zazpina.
287
00:27:15,900 --> 00:27:16,901
Gero hamaseina.
288
00:27:17,068 --> 00:27:18,937
Gero 25na.
289
00:27:19,070 --> 00:27:21,706
Gosea banatzen dugu.
290
00:28:09,688 --> 00:28:12,057
Ama gure alde borrokatzen da.
291
00:28:12,223 --> 00:28:17,328
Txabola bat eraikitzen du
adarrekin, hostoekin eta lianekin.
292
00:28:17,395 --> 00:28:19,631
Egunero
bi orduko bidea egiten du…
293
00:28:19,698 --> 00:28:23,101
…guk ur garbia
edan ahal izan dezagun.
294
00:28:23,101 --> 00:28:27,272
Aitari errazio erdia eramateko
eskubidea lortzen du.
295
00:28:27,272 --> 00:28:29,774
Baina, gau batean,
aitak hau esaten digu:
296
00:28:29,874 --> 00:28:32,777
"Ez dut animalien jana
gehiago jango".
297
00:28:32,911 --> 00:28:36,514
"Ezetz diot.
Gizon bat naiz".
298
00:28:36,715 --> 00:28:39,050
Eta elikatzeari uzten dio.
299
00:28:41,019 --> 00:28:45,156
Ez dut ulertzen.
Aitarekin haserretzen naiz.
300
00:29:19,390 --> 00:29:21,993
Metalezko xafla bat aurkitu dute…
301
00:29:22,060 --> 00:29:24,629
…aitaren gorpua
hilobiraino eramateko.
302
00:29:24,796 --> 00:29:27,198
Amak ez du negar egiten.
303
00:29:27,232 --> 00:29:29,901
Malkorik ez
khmer gorrientzat.
304
00:29:38,343 --> 00:29:40,078
Gau horretan…
305
00:29:40,111 --> 00:29:44,015
…amak kontatzen dit nola lurperatu
beharko zuten beretarrek aita…
306
00:29:44,215 --> 00:29:46,417
…bere lagun irakasleek…
307
00:29:46,451 --> 00:29:49,888
…tradizioan eta bake goxoan.
308
00:29:50,288 --> 00:29:52,624
Hitzezko lurperatze hori…
309
00:29:52,624 --> 00:29:54,559
…ez dut ahaztu nahi.
310
00:29:54,592 --> 00:29:58,096
Erresistentzia-ekintza bat
izan zen.
311
00:30:57,956 --> 00:31:00,992
Aita
familia behartsu batekoa zen.
312
00:31:01,059 --> 00:31:03,194
Eskolan sinesten zuen.
313
00:31:03,228 --> 00:31:06,431
Bere ametsa zen eskolara bidaltzea
bere anai-arrebak…
314
00:31:06,631 --> 00:31:08,967
…bere seme-alabak eta arbasoak…
315
00:31:09,400 --> 00:31:12,637
…herri libre bat
izan ahal gintezen.
316
00:31:12,704 --> 00:31:14,739
Ez gintuen abandonatzen.
317
00:31:14,772 --> 00:31:17,575
Askatasuna erakusten zigun.
318
00:31:19,777 --> 00:31:23,548
Oraindik iruditzen zait bere arima
berriz etorri dela etxera…
319
00:31:23,715 --> 00:31:26,217
…eta azkenean bakean errezitatu
ahal izango duela etxean…
320
00:31:26,317 --> 00:31:29,220
…berari hainbeste
gustatzen zitzaion Préverten poema:
321
00:31:29,287 --> 00:31:30,989
"Ile beltza.
322
00:31:31,089 --> 00:31:34,626
Ile beltza,
olatuek laztandua.
323
00:31:34,726 --> 00:31:36,895
Ile beltza.
324
00:31:36,995 --> 00:31:41,432
Ile beltza,
haizeak desegindako orrazkera".
325
00:31:42,767 --> 00:31:47,005
Hemen, ikastetxeak
ezerezte-zentroak bihurtu dira.
326
00:31:47,605 --> 00:31:48,973
Hemen…
327
00:31:49,107 --> 00:31:51,276
…txerriak irakurleak dira…
328
00:31:51,342 --> 00:31:54,646
…irakurleak txerriak zirelako.
329
00:31:54,779 --> 00:31:59,217
Hemen, soldadu bakoitzak
boligrafo bat du sakelan.
330
00:31:59,317 --> 00:32:01,719
Batzuetan,
ordulari bat eskumuturrean.
331
00:32:03,021 --> 00:32:04,989
Guretzat debekatuta dago.
332
00:32:05,056 --> 00:32:06,824
Baina seinale bat da.
333
00:32:06,925 --> 00:32:11,663
Ezaugarri bat, jakintzari
gorroto dion herrialdean.
334
00:32:14,365 --> 00:32:17,168
"Laia da zuen boligrafoa…
335
00:32:17,302 --> 00:32:20,705
…arroz soroa, berriz,
zuen papera".
336
00:32:31,382 --> 00:32:34,886
Hona aplikazio errealeko
elektrizitate eskola.
337
00:32:35,019 --> 00:32:38,056
Teknikarien prestakuntzarako.
338
00:32:38,156 --> 00:32:42,493
Eskola honetako ikasleek nekazari
pobreen semeak izan behar dute…
339
00:32:42,627 --> 00:32:44,228
…edo erdiko edo beheko
klaseetakoak…
340
00:32:44,395 --> 00:32:49,400
…edo armada iraultzaileko
borrokalariak.
341
00:32:50,201 --> 00:32:52,904
Thaon kamaradak 16 urte ditu.
342
00:32:53,304 --> 00:32:56,107
9 urterekin
iraultzan sartu zen…
343
00:32:56,274 --> 00:32:59,143
…eta armada iraultzailean ere bai.
344
00:32:59,277 --> 00:33:01,546
Gudaleku askotan
borrokatu da.
345
00:33:02,146 --> 00:33:05,316
Zauritua ere izan da.
346
00:33:07,185 --> 00:33:10,221
Thaon kamarada bezalako umeak
ugariak dira…
347
00:33:10,288 --> 00:33:12,256
…frontean eta erretagoardian.
348
00:33:12,423 --> 00:33:14,759
Ezin dira kontatu.
349
00:33:14,759 --> 00:33:18,029
Ohi ez bezalako biografiak
dituzte denek.
350
00:33:18,096 --> 00:33:23,067
Gaur, bere indar eta bihotz guztiaz
ahalegintzen dira lanean…
351
00:33:23,101 --> 00:33:25,069
…zein bere unitatean…
352
00:33:25,236 --> 00:33:27,939
…herria defendatzeko
eta berreraikitzeko.
353
00:33:39,851 --> 00:33:43,221
Nire haurtzaroa
zinema-estudioan pasatu nuen…
354
00:33:43,287 --> 00:33:46,057
…bizilagun zuzendari batekin.
355
00:33:46,124 --> 00:33:49,427
Izugarri atsegin nuen jantzien
eta kapelen mundu miragarria…
356
00:33:49,494 --> 00:33:51,662
…koloreena eta urrearena.
357
00:33:51,696 --> 00:33:55,199
Erraldoien mundua,
ipuiena.
358
00:33:55,433 --> 00:33:57,502
Izugarri atsegin nituen
estudio-bazterrak…
359
00:33:57,502 --> 00:34:02,373
…emakumezko aktore ederrak niretzat
dantzan ari zirela baitzirudien.
360
00:36:10,468 --> 00:36:12,904
Film muturrak biltzen nituen…
361
00:36:13,171 --> 00:36:16,774
…eta kutxa batean ikusten nituen
argi txiki batekin.
362
00:36:18,709 --> 00:36:21,279
Gero mundu hori
suntsitu egin zuten.
363
00:36:21,312 --> 00:36:23,347
Zinemak itxi.
364
00:36:23,548 --> 00:36:25,583
Artistak exekutatu.
365
00:36:25,683 --> 00:36:29,253
Kantariak, teknikariak,
zuzendariak…
366
00:36:29,420 --> 00:36:31,556
…soroetara bidali.
367
00:36:40,598 --> 00:36:44,669
Khmer gorrien film bat
eslogan bat da beti.
368
00:36:44,735 --> 00:36:47,538
"Praktika
teoria guztien adinakoa da…
369
00:36:47,705 --> 00:36:49,907
…beraz,
ideia pertsonalez ez elikatu!"
370
00:36:50,575 --> 00:36:53,611
"Gizarte zaharraren gaixotasuna
duenak…
371
00:36:53,744 --> 00:36:56,447
…har dezala Lenin
sendagaitzat!"
372
00:36:57,648 --> 00:37:00,952
Aurrerantzean,
aktore bakarra egongo da.
373
00:37:01,052 --> 00:37:04,222
Ez da herria,
Pol Pot baizik.
374
00:37:04,488 --> 00:37:09,026
Bera da iraultza.
Bere mitoa eratu beharra dago.
375
00:37:20,037 --> 00:37:22,940
Oihanean eraikitako txabola bat.
Zurezko dekoratu bat.
376
00:37:23,140 --> 00:37:27,378
Pol Pot iraultzaile bat da.
Tea besterik ez du edaten.
377
00:37:27,778 --> 00:37:30,615
Petroliozko lanpara bat
erabiltzen du.
378
00:37:30,748 --> 00:37:32,650
Aire zabalean
garbitzen du bere burua.
379
00:37:32,783 --> 00:37:35,419
Bere herriarekin bizi da,
bere liburuekin…
380
00:37:35,553 --> 00:37:38,623
…bere armarekin,
bere kamaradekin.
381
00:37:38,823 --> 00:37:40,992
Ideologian bizi da.
382
00:37:57,475 --> 00:38:01,612
Gizadi gazteak inspiratu zuen
1. Anaia.
383
00:38:02,013 --> 00:38:04,615
Jatorrizko herriek.
384
00:38:04,649 --> 00:38:06,417
Jaraitarrek.
385
00:38:06,450 --> 00:38:07,451
Kuoytarrek.
386
00:38:07,618 --> 00:38:09,253
Bunongtarrek.
387
00:38:09,387 --> 00:38:13,691
Familia mordo bat,
dena elkarrekin jartzen zuena.
388
00:38:14,292 --> 00:38:17,128
Haiei begira,
Pol Potek ulertu egin zuen.
389
00:38:17,194 --> 00:38:20,464
Rousseauren basati ona
etorri zitzaion burura.
390
00:38:20,998 --> 00:38:22,533
Parisen zegoenean ere…
391
00:38:22,633 --> 00:38:26,470
…"Jatorrizko Khemerra" sinatzen
zituen Pol Potek bere artikuluak.
392
00:38:27,004 --> 00:38:30,341
Khmer gorriak
Marx eta Rousseau dira.
393
00:38:31,575 --> 00:38:35,646
Komunismo integrala
eta jatorrietako mundu garbia.
394
00:38:36,213 --> 00:38:38,449
Gizarte perfektu bat.
395
00:38:46,390 --> 00:38:50,461
Iraultza distiratsua,
bete-betean dirdiraka!
396
00:38:51,395 --> 00:38:54,532
Nekazari zanpatu
eta abandonatu horiek…
397
00:38:54,598 --> 00:38:58,336
…bat egiten dute
justiziaren aldeko borrokarekin.
398
00:38:58,536 --> 00:39:03,374
Ondo emango dute
herrialde berriko billeteetan.
399
00:39:03,507 --> 00:39:06,177
Baina ez dira sekula erabiliko.
400
00:39:07,645 --> 00:39:10,981
"Bukatu da salerosketa,
bukatu da trukea".
401
00:39:11,182 --> 00:39:14,385
"Bukatu dira kexuak,
lapurrak, harrapakeria".
402
00:39:14,652 --> 00:39:17,488
"Bukatu da banakako jabetza!"
403
00:39:17,621 --> 00:39:19,290
Akabo arazoak.
404
00:39:25,029 --> 00:39:28,666
Arroz soroetan izango da
herri berria berriz hezia.
405
00:39:28,699 --> 00:39:31,268
Jatorrizko munduan murgildua…
406
00:39:31,469 --> 00:39:33,637
…han aurkituko du garbitasuna.
407
00:39:34,071 --> 00:39:35,740
Tankera eman behar zaio.
408
00:39:35,906 --> 00:39:39,777
Antzinatera itzularazi behar da
edo suntsitu.
409
00:39:40,277 --> 00:39:42,513
Pol Potek honela dio:
410
00:39:42,747 --> 00:39:44,815
"Berriz hezi ezin ditugun horiek…
411
00:39:44,849 --> 00:39:48,419
…etsaiak bezala
gudukatuko ditugu".
412
00:41:16,874 --> 00:41:19,743
"Angkarrek ez du inoiz erabiltzen…
413
00:41:19,877 --> 00:41:23,414
…gizarte feudal edo inperialistako
objekturik".
414
00:41:34,258 --> 00:41:37,094
Auto kapitalistek
beren krimenak aitortu dituzte.
415
00:41:37,228 --> 00:41:40,698
Eta berriz hezi dituzte
haiek ere.
416
00:41:40,831 --> 00:41:45,769
Auto horiek herrialde berri bat
eraikitzeko lanean ari dira.
417
00:41:50,140 --> 00:41:54,178
Arratsean, lanetik etorritakoan,
doktrinatzearen txanda da.
418
00:41:55,279 --> 00:41:57,948
Hitzak aldatu dituzte.
419
00:41:58,215 --> 00:42:00,451
Esloganetan hitz egiten dugu.
420
00:42:00,584 --> 00:42:04,421
"Akats asko dituen kamarada
etsaia da!"
421
00:42:04,722 --> 00:42:07,791
"Protesta egiten duena
etsaia da!"
422
00:42:07,892 --> 00:42:11,295
"Kontra egiten duena
hilotz bat da!"
423
00:42:15,199 --> 00:42:19,303
9 urteko ume batek ama salatu du
mangoak biltzeagatik.
424
00:42:19,870 --> 00:42:21,705
Umeak oihu egiten du:
425
00:42:21,805 --> 00:42:25,142
"Kamaradak
bere krimena aitortu du!"
426
00:42:25,576 --> 00:42:27,578
Amak isilik negar egiten du.
427
00:42:27,778 --> 00:42:29,113
Aitortzea…
428
00:42:29,246 --> 00:42:31,248
…heriotza onartzea da…
429
00:42:31,348 --> 00:42:34,151
…iraultza bidezkoa izan dadin.
430
00:42:34,251 --> 00:42:37,488
Gizakiak hartaraino
libreak eta berdinak izatean…
431
00:42:37,621 --> 00:42:41,058
…gizakiak ote dira oraindik?
432
00:42:41,992 --> 00:42:44,562
Amak begiak ixten ditu.
433
00:42:44,628 --> 00:42:48,032
Semearen irudi bat gordetzeko
itxi ote ditu?
434
00:42:48,132 --> 00:42:50,100
Isildu egin da.
435
00:42:56,373 --> 00:43:00,277
Gero basora joan da
zaindarien artean.
436
00:43:00,477 --> 00:43:02,813
Ez da inoiz itzuli.
437
00:43:42,119 --> 00:43:45,389
Lokatzetik eta gosetik
ihes egin nahi nuke…
438
00:43:45,489 --> 00:43:47,992
…eta arropa beltzetatik ere bai.
439
00:43:48,359 --> 00:43:50,260
Uretan ibiltzea
tortura hutsa da.
440
00:43:51,395 --> 00:43:55,332
Erori egiten naiz
nekearen nekez.
441
00:44:24,228 --> 00:44:27,698
Batzuetan hegazkin batek
zerua zeharkatzen du.
442
00:44:27,898 --> 00:44:30,167
Guri begira ote dago?
443
00:44:30,334 --> 00:44:32,970
Argazki kamera bat
jausgailuz jaurtiko ote dit?
444
00:44:33,137 --> 00:44:34,905
Munduak azkenean jakin dezan?
445
00:44:35,673 --> 00:44:38,642
Falta den irudia gu gara.
446
00:44:38,676 --> 00:44:41,645
Hegazkin irreal horrek
salbatu egiten nau.
447
00:44:41,679 --> 00:44:45,215
Ez dut jadanik izenik,
ez familiarik…
448
00:44:45,349 --> 00:44:48,585
…ez itxaropenik,
baina giza bihotza dut oraindik.
449
00:44:50,954 --> 00:44:52,556
Lehengo garaiak ditut gogoan.
450
00:44:52,589 --> 00:44:54,892
Nire anaia
Phnom Penhen desagertua…
451
00:44:54,958 --> 00:44:57,628
…1975eko apirilaren 17an.
452
00:44:57,695 --> 00:44:59,530
Bere gitarrarekin…
453
00:44:59,596 --> 00:45:02,199
…khemer gorriei
ez zitzaien gustatuko ez bera…
454
00:45:02,232 --> 00:45:03,701
…ez bere begirada…
455
00:45:03,767 --> 00:45:05,836
…ez bere 16 urteen sasoia…
456
00:45:05,936 --> 00:45:07,538
…ez bere kantuak.
457
00:45:56,587 --> 00:45:58,989
Margoa joan egin da…
458
00:45:59,189 --> 00:46:02,493
…eta barreak, dantzak eta kantuak.
459
00:46:02,760 --> 00:46:05,696
Gure eguneroko bizitza
borroka hutsa bihurtu da.
460
00:46:05,763 --> 00:46:08,132
Naturaren aurkako gerra.
461
00:46:08,298 --> 00:46:09,566
Hitzen kontrakoa.
462
00:46:09,666 --> 00:46:11,802
Etsaiaren kontrakoa.
463
00:46:12,136 --> 00:46:16,173
"Frontera bidalitako umeak
txikiak dira oraindik…
464
00:46:16,306 --> 00:46:20,210
…baina kemenez beteta daude
beren zeregina betetzeko!"
465
00:46:20,577 --> 00:46:22,946
Eta nik hau errepikatzen nuen:
466
00:46:23,180 --> 00:46:25,415
"Angkarrek ez du
inoiz huts egiten".
467
00:46:25,516 --> 00:46:27,785
"Angkar dena da"
468
00:46:38,796 --> 00:46:42,833
Ez diot inori opa
ume bat hiltzen ikustea.
469
00:46:42,866 --> 00:46:44,735
Oinak handituta.
470
00:46:45,169 --> 00:46:46,804
Aurpegia handituta.
471
00:46:46,904 --> 00:46:49,907
Ura baizik
geratuko ez balitz bezala.
472
00:47:21,371 --> 00:47:24,208
Neska txikia
gosez dardarka dago.
473
00:47:24,374 --> 00:47:26,176
Eta artoa lapurtu du.
474
00:47:26,343 --> 00:47:27,911
Taldeburuak
neska harrapatu…
475
00:47:28,178 --> 00:47:30,113
…eta gure etxera ekarri du.
476
00:47:30,214 --> 00:47:31,949
Krimen bat da.
477
00:47:32,583 --> 00:47:35,619
Amonak artoa jatea
debekatu dio neskari.
478
00:47:35,752 --> 00:47:38,856
"Guk ez dugu lapurtzen.
Harroak gara".
479
00:47:38,989 --> 00:47:41,024
Neska txikia negarrez dago.
480
00:47:41,058 --> 00:47:43,427
Eta nik ez dut jadanik
ezer ulertzen.
481
00:47:50,167 --> 00:47:53,637
Gauean,
neskak gatza jaten du.
482
00:47:53,904 --> 00:47:55,539
Hortzak karraskan ditu.
483
00:47:55,639 --> 00:47:58,909
Gosea gauez dator.
484
00:48:07,651 --> 00:48:09,820
Neskak nire ondoan lo egin du…
485
00:48:09,953 --> 00:48:12,956
…tripa handituta,
begiak tinko.
486
00:48:13,190 --> 00:48:14,558
Hasperenka.
487
00:48:14,892 --> 00:48:16,260
Amari deika.
488
00:48:16,393 --> 00:48:18,495
Aitari deika.
489
00:48:18,729 --> 00:48:20,631
Gero isildu egin da…
490
00:48:20,998 --> 00:48:23,500
…eta lurperatu egin dugu.
491
00:48:24,334 --> 00:48:27,738
Beste bi umeak ere
oso azkar hil dira.
492
00:48:27,971 --> 00:48:32,676
Ez dut berriz ikusi nahi gosezko
eta sufrimenduzko irudi hori.
493
00:48:32,910 --> 00:48:35,279
Beraz, erakutsi egingo dizuet.
494
00:49:43,981 --> 00:49:47,017
Ama ospitalera eraman dute.
495
00:49:47,150 --> 00:49:51,088
Han jakiten du
16 urteko alaba hil zaiola.
496
00:49:51,355 --> 00:49:55,192
Hemen nornahi desagertzen da.
497
00:49:55,826 --> 00:49:59,229
Hitzik esan gabe,
kopeta laztantzen dio.
498
00:49:59,296 --> 00:50:03,266
Zorriak kendu dizkio
aurpegi eder argaldutik.
499
00:50:03,300 --> 00:50:08,972
Gero egurrezko oholetan
etzan da bera ere.
500
00:50:50,280 --> 00:50:52,215
Arrantza egitea debekatuta dago.
501
00:50:52,382 --> 00:50:55,552
Ehunka arrain dagoen arren.
502
00:50:55,886 --> 00:50:58,188
Ezkutuan,
arrain bat harrapatu nuen.
503
00:50:58,822 --> 00:51:02,459
Handik bi egunera,
amari eraman nion.
504
00:51:02,759 --> 00:51:05,362
Baina ama hilik zegoen.
505
00:51:05,595 --> 00:51:10,300
Orduan ulertu nuen
bakarrik egongo nintzela.
506
00:51:11,668 --> 00:51:13,937
Gure etxea berrikusi nuen.
507
00:51:14,071 --> 00:51:15,639
Gure sukaldea.
508
00:51:15,705 --> 00:51:17,174
Lorategia.
509
00:51:17,240 --> 00:51:18,909
Koadernoak.
510
00:51:19,142 --> 00:51:20,811
Gurasoen aurpegiak.
511
00:51:21,278 --> 00:51:23,413
Irudi horiek ez dira falta.
512
00:51:23,580 --> 00:51:25,182
Nire baitan daude.
513
00:51:46,570 --> 00:51:51,775
"Erabakita gaude 1977ko
gure zeregin politikoa betetzera…
514
00:51:51,908 --> 00:51:56,346
…aurrerako jauzi izugarri
baten bidez".
515
00:51:56,646 --> 00:52:00,350
Lanean ari diren ume horietako bat
bihurtu naiz.
516
00:52:01,451 --> 00:52:04,020
Mugimendu horri
ondo begiratuz gero…
517
00:52:04,154 --> 00:52:05,689
…nekea ikusten da…
518
00:52:05,856 --> 00:52:07,057
…erorikoak…
519
00:52:07,224 --> 00:52:09,159
…aurpegi argalak.
520
00:52:09,226 --> 00:52:11,862
Krudelkeria ikusten da.
521
00:52:12,062 --> 00:52:15,532
Ikusten da
batzuk ez direla lanerako gai.
522
00:52:15,565 --> 00:52:19,269
Kamera bat dago,
hala ere.
523
00:52:21,638 --> 00:52:23,840
Horra maistra.
524
00:52:24,241 --> 00:52:26,243
Horrela deitzen genion.
525
00:52:26,476 --> 00:52:29,513
Arrantzan eta aitzurrean
irakasten digu…
526
00:52:29,546 --> 00:52:31,014
…eta ideologia ere bai.
527
00:52:34,918 --> 00:52:38,221
"Bizi gaitezen denok
erabateko berdintasunean".
528
00:52:38,488 --> 00:52:41,358
Umeen iraultza da.
529
00:52:41,491 --> 00:52:43,360
Jakina.
530
00:52:44,060 --> 00:52:47,697
"Bakoitzak bereari
eutsi behar dio!"
531
00:52:47,898 --> 00:52:50,567
Baina khmer gorrien buruzagiek
guk baino hobeto jaten dute.
532
00:52:51,535 --> 00:52:53,904
Inoiz ez dute goserik.
533
00:52:54,504 --> 00:52:56,506
Non dago berdintasuna?
534
00:52:56,506 --> 00:53:00,744
Beraz, gure arduradunek
autokritika egin dute.
535
00:53:01,511 --> 00:53:05,649
Eremu izugarri gogor batera
bidali gaituzte lagunak eta ni…
536
00:53:05,815 --> 00:53:07,984
…biharamunetik.
537
00:53:47,524 --> 00:53:49,492
Lan eremu honetan…
538
00:53:49,659 --> 00:53:53,463
…3 metro kubo lur
aitzurtu behar ditugu goizean…
539
00:53:53,530 --> 00:53:57,434
…eta 25-30 kilo ongarri egin
arratsaldean…
540
00:53:57,534 --> 00:54:01,705
…hostoekin eta behi gorotzekin.
541
00:54:02,038 --> 00:54:04,274
Baina oso behi gutxi zegoenez…
542
00:54:04,374 --> 00:54:06,176
…oso zuhaitz eta hosto gutxi…
543
00:54:06,276 --> 00:54:08,511
…kopuru horiek ezinezkoak ziren.
544
00:54:09,879 --> 00:54:13,250
3 metro kubo horiek
ateratzea lortzen ez bagenuen…
545
00:54:13,283 --> 00:54:16,686
…5 metro kubo bihurtzen ziren.
546
00:54:20,523 --> 00:54:21,891
"Gogotik lan egin ezazu!"
547
00:54:22,125 --> 00:54:24,494
"Ez izan ezkorra
etsaiaren aurrean!"
548
00:54:24,961 --> 00:54:28,365
"Kolektibitatea maitatu
eta errespetatu behar duzu!"
549
00:54:29,266 --> 00:54:33,770
Lan eremu hura hilobi bat zen,
feltrozko kapeladun batek zaindua.
550
00:54:34,104 --> 00:54:37,173
Bere txakurrak enigmaz
begiratzen gintuen.
551
00:54:37,874 --> 00:54:41,411
Gizon hark jo egiten zituen bere
arauak errespetatzen ez zituztenak.
552
00:54:41,711 --> 00:54:44,814
Debekatuta geneukan
sustrai bila lurra aitzurtzea…
553
00:54:45,282 --> 00:54:47,384
…eta hitz egitea.
554
00:55:04,367 --> 00:55:08,305
Bakarrik jaten zuen,
eta bere jana zeukan.
555
00:55:08,438 --> 00:55:10,573
Bere txakurrak bezala.
556
00:55:17,881 --> 00:55:21,318
Gure ume-errazioak
banatu genituen.
557
00:55:21,718 --> 00:55:23,687
Parisen edo nonahi…
558
00:55:23,787 --> 00:55:25,622
…gure esloganak
gustatzen zitzaizkien haiek…
559
00:55:25,655 --> 00:55:27,590
…liburuak irakurtzen zituztenek…
560
00:55:27,624 --> 00:55:29,726
…ikusi al zituzten irudi hauek?
561
00:55:29,859 --> 00:55:32,062
Edo faltan zeuzkaten?
562
00:56:02,492 --> 00:56:04,861
Iraganera itzuli naiz.
563
00:56:05,028 --> 00:56:07,397
Joan diren guztiengana.
564
00:56:08,064 --> 00:56:09,599
Arrebak.
565
00:56:09,899 --> 00:56:11,234
Anaiak.
566
00:56:11,434 --> 00:56:12,836
Lehengusuak.
567
00:56:13,136 --> 00:56:14,771
Gurasoak.
568
00:56:15,538 --> 00:56:17,974
Haurtzaroa
urruti eta hurbil dago…
569
00:56:18,108 --> 00:56:20,009
…eta orduko goxotasuna…
570
00:56:20,043 --> 00:56:21,878
…orduko poz algarak…
571
00:56:22,011 --> 00:56:23,213
…orduko irribarreak…
572
00:56:23,380 --> 00:56:24,981
…orduko ahotsak.
573
00:56:25,448 --> 00:56:28,351
Haurtzaroa lelo bat da.
574
00:57:50,800 --> 00:57:56,506
Ez nintzen etxera itzuli
1975eko apirilaren 17tik.
575
00:57:56,539 --> 00:57:59,476
Baina gogoan dut
xehetasun bakoitza…
576
00:57:59,476 --> 00:58:00,577
…koadroak…
577
00:58:01,277 --> 00:58:02,579
…ateak…
578
00:58:03,012 --> 00:58:03,980
…pitxarrak…
579
00:58:04,247 --> 00:58:05,949
…hormarteak.
580
00:58:06,950 --> 00:58:08,952
Gure etxea
joko-aretoa izan zen…
581
00:58:09,252 --> 00:58:10,587
…eta karaokea…
582
00:58:10,920 --> 00:58:12,989
…eta gero putetxea.
583
00:58:13,089 --> 00:58:15,892
Hustu egin zuten hura ere…
584
00:58:16,192 --> 00:58:18,862
…bere historia erauzi zioten.
585
00:58:18,862 --> 00:58:20,997
Ez dago egiarik.
586
00:58:21,397 --> 00:58:22,799
Zinema besterik ez.
587
00:58:22,999 --> 00:58:25,401
Iraultza zinema da.
588
00:59:53,590 --> 00:59:57,293
Gogoan dut
1978ko lehorte handia.
589
00:59:57,961 --> 01:00:00,496
Lan eremu batean nengoen
ordurako…
590
01:00:00,597 --> 01:00:03,232
…eta goseak amorratzen geunden.
591
01:00:03,366 --> 01:00:05,668
Arroz-lasto multzo handi bat…
592
01:00:06,002 --> 01:00:08,805
…ekarri zuen ibaiak.
593
01:00:09,072 --> 01:00:11,407
Arrautzak ere aurkitu genituen.
594
01:00:11,541 --> 01:00:14,143
Beraz, jan egin genituen.
595
01:00:52,515 --> 01:00:56,352
Zineman ere
uztak apartak dira.
596
01:00:56,686 --> 01:00:58,354
Ugari dago alea.
597
01:00:58,855 --> 01:01:01,991
Aurpegiak
lasaiak eta deliberatuak dira.
598
01:01:02,091 --> 01:01:03,559
Koadro bat dirudi.
599
01:01:03,860 --> 01:01:05,461
Poema bat.
600
01:01:06,295 --> 01:01:09,599
Hor ikusten dut azkenean hainbeste
aldiz agindu diguten iraultza.
601
01:01:09,999 --> 01:01:13,102
Irudietan baizik ez da existitzen.
602
01:01:48,337 --> 01:01:50,206
Zaku arroz hori
ez zen guretzat.
603
01:01:50,940 --> 01:01:54,010
Buruzagientzat
gorde ote zuten?
604
01:01:54,010 --> 01:01:58,581
Edo atzerrirako ote ziren? Arabiar
zenbakiz markatu zituztenez.
605
01:01:59,148 --> 01:02:01,718
Edo zinemako osagarriak
ote ziren?
606
01:02:01,951 --> 01:02:03,986
Hondarrez betetako zakuak?
607
01:02:05,121 --> 01:02:07,623
Gure keinu bakoitza
aztertzen digute…
608
01:02:08,191 --> 01:02:11,027
…gure arnasaldi bakoitza…
609
01:02:11,227 --> 01:02:13,429
…eta baita gure isiltasuna ere.
610
01:02:13,996 --> 01:02:18,367
Baina gosete handiak ihes egin zien
khmer gorrien buruzagiei.
611
01:02:18,534 --> 01:02:20,069
Ez al zekiten ezer?
612
01:02:20,136 --> 01:02:21,671
Ez zuten ezer ikusi?
613
01:02:21,838 --> 01:02:23,306
Ezin izan zuten ezer egin?
614
01:02:23,773 --> 01:02:27,110
Eslogan aintzatsuetan
ote dago egia?
615
01:02:27,410 --> 01:02:30,747
Edo falta ez diren
irudi hauetan?
616
01:02:47,430 --> 01:02:49,632
Hona zer dioen horretaz Pol Potek:
617
01:02:49,766 --> 01:02:54,771
"Kooperatibismo-unitate sendoak
dira orain gure kooperatibak…
618
01:02:54,871 --> 01:02:55,705
…bai politikoki…
619
01:02:55,905 --> 01:02:57,340
…bai espiritualki…
620
01:02:57,673 --> 01:03:00,576
…eta Angkarren jarraibide guztiak
betetzeko gai dira".
621
01:03:01,511 --> 01:03:03,112
"Landalde guztietan…
622
01:03:03,579 --> 01:03:06,983
…behar bezala bete dituzte
zeregin iraultzaile guztiak".
623
01:03:07,784 --> 01:03:11,788
"Eraldatu egin dute aurreko garaiko
eskualde triste eta lehorra…
624
01:03:12,054 --> 01:03:14,657
…edateko urik gabea
eta miserablea".
625
01:03:15,324 --> 01:03:18,728
"Orain aintzira handiak eta txikiak
daude…
626
01:03:18,895 --> 01:03:20,863
…elkarren artean lotutako
ubideak…
627
01:03:20,997 --> 01:03:23,699
…arroz soroak
eta baratze berdatuak".
628
01:03:23,733 --> 01:03:26,969
"Kooperatiba horiek
gizarte berri bat sortzen dute…
629
01:03:27,236 --> 01:03:30,540
…ustelkeriaz eta
era guztitako gaizkileez gabetua".
630
01:03:30,640 --> 01:03:34,443
"Kooperatiba horiek
gizarte berri bat sortzen dute…
631
01:03:34,477 --> 01:03:36,946
…kolektibista,
usteldu gabea…
632
01:03:37,079 --> 01:03:39,949
…berdintasunezkoa,
oparoa".
633
01:03:40,516 --> 01:03:43,553
"Kooperatiba horiek
bizitza perfektu bat dute…
634
01:03:43,653 --> 01:03:45,154
…elikaduraren aldetik…
635
01:03:45,188 --> 01:03:47,657
…osasun eta higienearenetik…
636
01:03:47,824 --> 01:03:50,259
…kultura eta ikasketen aldetik…
637
01:03:50,459 --> 01:03:51,828
…hezkuntzarenetik".
638
01:03:54,931 --> 01:03:57,400
Errealitatea hau da:
639
01:03:57,767 --> 01:03:59,569
Lastozko etxeak…
640
01:03:59,769 --> 01:04:01,170
…lehortea…
641
01:04:01,304 --> 01:04:02,672
…akidura…
642
01:04:02,839 --> 01:04:03,973
…gosea…
643
01:04:04,507 --> 01:04:07,577
…neonezko hodiak
gauez lan egiteko…
644
01:04:07,677 --> 01:04:10,546
…bozgorailuak
esloganak oihukatzen.
645
01:04:11,414 --> 01:04:16,085
Ideologia arroz soroetan
eta lursailetan barrena zebilen.
646
01:04:31,033 --> 01:04:34,770
Irudi motel eta benetako hauek
filmatu zituenak…
647
01:04:34,871 --> 01:04:37,006
…Ang Sarun du izena.
648
01:04:37,707 --> 01:04:40,276
Khemer gorrien
kamerari bat zen.
649
01:04:40,476 --> 01:04:44,447
Harenak dira, baita ere, Pol Poten
hitzaldi baten irudi hauek.
650
01:04:44,580 --> 01:04:46,616
Zergatik lauso hori?
651
01:04:47,116 --> 01:04:48,251
Akats tekniko bat ote da?
652
01:04:48,684 --> 01:04:51,954
Edo umeak piltzarretan
erakutsi nahi zituen?
653
01:04:52,021 --> 01:04:55,057
Bere herriaren egoera
agertu nahi ote zion 1. Anaiari?
654
01:04:56,826 --> 01:04:58,461
Kameraria torturatu egin zuten…
655
01:04:58,761 --> 01:05:00,663
…eta, gero, exekutatu.
656
01:05:00,830 --> 01:05:03,099
Bere gorpua desagertu egin zen.
657
01:05:03,232 --> 01:05:05,334
Bere historia desagertu egin zen.
658
01:05:05,368 --> 01:05:07,536
Baina pelikula hau, ez.
659
01:05:09,438 --> 01:05:12,475
"Konprometi gaitezen
beti gorago jasotzera…
660
01:05:12,575 --> 01:05:15,144
…iraultzaren estandarte gorria!"
661
01:05:15,244 --> 01:05:17,546
Maoren esaldi bat dirudi.
662
01:05:17,613 --> 01:05:19,215
Angkarren eslogan bat da.
663
01:05:21,083 --> 01:05:24,153
Pol Pot bera
aireportura joan da…
664
01:05:24,253 --> 01:05:26,722
…eta harrera egin die
bi txinatar buruzagi handiri:
665
01:05:26,822 --> 01:05:28,324
Zhang Txunqiao…
666
01:05:28,491 --> 01:05:30,192
…eta Geng Biao.
667
01:05:30,593 --> 01:05:33,696
Txinatar kamaradek
inspiratu dute…
668
01:05:33,696 --> 01:05:36,632
…Kamputxea Demokratikoaren
politika eta ideologia.
669
01:05:36,799 --> 01:05:39,635
Anaitasun-irudi hau
ez da falta.
670
01:05:46,575 --> 01:05:49,946
Aurrerako jauzi handia
ez al da zoragarria?
671
01:05:50,079 --> 01:05:52,815
Egunero ez al da jaieguna?
672
01:05:54,116 --> 01:05:58,854
Kamputxea ez al da lortzen ari
garbitasunaren eta hutsaren bidez…
673
01:05:58,888 --> 01:06:01,557
…txinatar iraultzak lortu ez zuena?
674
01:06:04,694 --> 01:06:08,698
Kamputxea ez al da neurriz gaineko
ideologia laborategi bat?
675
01:06:08,965 --> 01:06:11,300
Bisita hau ez al da ikasgai bat?
676
01:06:49,271 --> 01:06:51,407
Arratoiak harrapatu genituen.
677
01:06:51,440 --> 01:06:53,609
Jan egin genituen.
678
01:06:53,743 --> 01:06:55,611
Intsektuak jan ditugu…
679
01:06:55,778 --> 01:06:56,712
…sustraiak…
680
01:06:57,313 --> 01:06:59,148
…barraskilo gordinak.
681
01:06:59,382 --> 01:07:01,751
Gizatasuna galtzen hastea
da hori.
682
01:07:02,284 --> 01:07:03,853
Gosez…
683
01:07:04,186 --> 01:07:05,621
Gaixotasunez…
684
01:07:06,022 --> 01:07:08,391
…gorputzaren hondamenez.
685
01:07:28,878 --> 01:07:31,814
Nork filmatu du
herri gaixotua?
686
01:07:31,847 --> 01:07:35,718
Nork filmatu ditu pagodak,
behartsu-etxe bihurtuak?
687
01:07:35,785 --> 01:07:39,789
Edo nire ohe ondokoa,
belauna harrek jana?
688
01:07:39,955 --> 01:07:41,824
Edo neska gazte hori…
689
01:07:42,158 --> 01:07:44,093
…ezin erditurik…
690
01:07:44,293 --> 01:07:45,728
…gau osoa garrasika…
691
01:07:45,861 --> 01:07:47,263
…bakarrik…
692
01:07:47,296 --> 01:07:50,399
…bere sabelean joka,
hil arte?
693
01:08:19,528 --> 01:08:23,299
Badago, noski,
khmer gorrien ospitale bat.
694
01:08:23,699 --> 01:08:27,503
Aste asko bizi izan nintzen
heriozko areto handi haietan.
695
01:08:28,104 --> 01:08:31,874
Sendagaiak
Coca-Cola botiletan daude.
696
01:08:31,941 --> 01:08:35,111
Koko-zukua
injektatzen zitzaien gaixoei…
697
01:08:35,211 --> 01:08:36,312
…garbi-garbia.
698
01:08:46,755 --> 01:08:50,192
Nahiago nuke inoiz berriz ez entzun
ez intziriak…
699
01:08:50,626 --> 01:08:53,829
…ez zotinak, ez oihuak…
700
01:08:53,929 --> 01:08:58,734
…ez gehiago usaindu
haragi epel ustela.
701
01:08:59,435 --> 01:09:02,471
Hilak gauez joaten dira.
702
01:09:02,872 --> 01:09:06,842
Goizetan garraiatzen nituen
zurezko oholetan.
703
01:09:07,143 --> 01:09:09,745
Eta bizirik atera nintzen.
704
01:09:10,946 --> 01:09:14,150
Lurrean eserita dagoen gizon hau
ahulegi dago.
705
01:09:14,650 --> 01:09:16,385
Ez du jaten.
706
01:09:16,619 --> 01:09:17,620
Ez da mugitzen.
707
01:09:18,487 --> 01:09:21,824
Haren irudia neure baitan daukat
duela urte asko.
708
01:09:21,857 --> 01:09:23,459
Eskua luzatzen diot.
709
01:09:34,303 --> 01:09:38,474
Khmer gorriek sendagai kapitalistak
suntsitu dituzte.
710
01:09:38,541 --> 01:09:40,075
Sustraiak txikitu dituzte…
711
01:09:40,476 --> 01:09:42,678
…eta irakiten jarri.
712
01:09:42,678 --> 01:09:46,015
Botika tradizionalekin
esperimentatu dute…
713
01:09:46,182 --> 01:09:47,983
…iraultzaileak baitira.
714
01:09:49,385 --> 01:09:53,255
Nonahi badaude gizakiekin
esperimentatzeko unitateak.
715
01:09:53,355 --> 01:09:56,025
S21n, adibidez.
716
01:09:57,092 --> 01:09:59,261
"Ez dago agiririk!"
717
01:09:59,328 --> 01:10:01,697
"Agiri praktikoak bakarrik!"
718
01:10:50,646 --> 01:10:52,715
Aretoa garbitzen nuen.
719
01:10:52,781 --> 01:10:54,383
Gaixoak garbitzen nituen.
720
01:10:55,050 --> 01:10:56,785
Eta goizero…
721
01:10:56,852 --> 01:10:59,688
…hobira garraiatzen nituen
hildakoak.
722
01:11:00,990 --> 01:11:03,292
Batzuetan,
zuloaren ertzean egoten nintzen.
723
01:11:04,326 --> 01:11:06,262
Zarata sakonak daude…
724
01:11:06,295 --> 01:11:07,896
…hezurrak elkar joka…
725
01:11:07,997 --> 01:11:11,800
…eskuak bila
eta ume baten eskuak aurkitzen.
726
01:11:12,568 --> 01:11:15,871
Ustez bizirik dagoen eta
historia kontatzen ari den umea…
727
01:11:16,071 --> 01:11:17,606
…ni naiz.
728
01:12:22,905 --> 01:12:24,773
Bizitzaren erdian…
729
01:12:24,907 --> 01:12:26,141
…haurtzaroa
berriz agertzen da…
730
01:12:27,343 --> 01:12:28,777
…ezti eta garratz…
731
01:12:29,011 --> 01:12:31,213
…bere irudiekin.
732
01:12:31,580 --> 01:12:33,849
Haurtzaroa
itotze bat bezala.
733
01:12:33,949 --> 01:12:36,518
Haurtzaroa
galdera bat bezala.
734
01:12:36,585 --> 01:12:38,454
Nola nago hemen?
735
01:12:38,687 --> 01:12:42,324
Zergatik ezin izan nien
niretarrei gehiago lagundu?
736
01:12:42,558 --> 01:12:44,493
Haurtzaroarekin batera…
737
01:12:44,660 --> 01:12:47,196
…heriotza ere hor dago.
738
01:13:51,059 --> 01:13:55,230
Beren irudiei begira
ulertzen ditugu khmer gorriak.
739
01:13:55,431 --> 01:13:59,301
Pol Potek bere nahiaren arabera
tankeratzen du errealitatea.
740
01:13:59,435 --> 01:14:02,571
Naturak ere
men egin behar dio.
741
01:14:28,730 --> 01:14:30,132
Batzuetan…
742
01:14:30,265 --> 01:14:32,768
…buruzagiek hainbat herri
biltzen zituzten…
743
01:14:32,768 --> 01:14:34,069
…eta film bat
proiektatzen ziguten.
744
01:14:34,102 --> 01:14:36,705
Herriaren borroka
goraipatzen zuen…
745
01:14:36,872 --> 01:14:39,641
…potentzia kolonizatzaileen kontra.
746
01:14:39,708 --> 01:14:41,310
Jakina…
747
01:14:41,577 --> 01:14:43,479
…bagenekien
aktoreak txarrak zirela…
748
01:14:43,946 --> 01:14:46,048
…filma txarra zela.
749
01:14:46,248 --> 01:14:49,485
Eta, atzean, asko lo zeuden,
leher eginda…
750
01:14:49,518 --> 01:14:51,220
…ni bezala.
751
01:15:40,068 --> 01:15:42,070
Lau urtez…
752
01:15:42,104 --> 01:15:45,674
…batetik bestera
mugitu gintuzten lanera.
753
01:15:45,908 --> 01:15:50,579
Nola matxinatu arropa beltza
eta koilara bat baizik ez edukita?
754
01:15:50,946 --> 01:15:52,314
Galduta zaudenean?
755
01:15:52,614 --> 01:15:54,383
Goseak zaudenean?
756
01:15:55,183 --> 01:16:00,188
Budismoa eta patua onartzea omen
da arrazoia, gaur batzuek diotenez.
757
01:16:00,556 --> 01:16:03,625
Non zeuden arima on haiek orduan?
758
01:16:03,792 --> 01:16:05,027
Liburuetan?
759
01:16:05,427 --> 01:16:07,629
Ideien zeruan?
760
01:16:08,297 --> 01:16:12,367
Hemen ez du
ez karmak ez erlijioak hiltzen.
761
01:16:12,634 --> 01:16:14,636
Ideologiak baizik.
762
01:16:20,008 --> 01:16:24,947
Totalitarismo guztien hasieran
faltsukeria dago.
763
01:16:24,980 --> 01:16:26,815
"Etsaien beldur zara?"
764
01:16:26,915 --> 01:16:29,318
"Enborren beldur zara".
765
01:16:29,851 --> 01:16:32,454
Baso handietan lan egiten nuen.
766
01:16:32,588 --> 01:16:35,791
Zuhaitzak bota behar genituen
artoa ereiteko.
767
01:16:36,091 --> 01:16:39,061
Bero zegoen eta heze.
768
01:16:39,494 --> 01:16:42,064
Sugeak eta migalak zeuden.
769
01:16:42,097 --> 01:16:43,765
Tximuak.
770
01:16:44,066 --> 01:16:48,370
Eta muskerrak, eta nire kideetako
batzuek jan egiten zituzten.
771
01:16:49,905 --> 01:16:52,908
"Naturak
ez gaitzala garaitu!"
772
01:16:53,175 --> 01:16:55,110
"Zin egin dezagun
eraso egingo dugula!"
773
01:16:55,177 --> 01:16:57,212
"Tarte bat ireki! "
774
01:16:58,480 --> 01:17:01,116
Eslogan horiek
ez ninduten inoiz esnatu…
775
01:17:01,216 --> 01:17:04,319
…baina basoko zaratek, bai.
776
01:18:36,011 --> 01:18:38,046
Zaildu egin ginen…
777
01:18:38,346 --> 01:18:40,782
…hotza borrokatzen ohitu ginen…
778
01:18:40,982 --> 01:18:42,784
…gure gorputzak kontrolatzen.
779
01:18:43,218 --> 01:18:48,090
Ekaitzaren ondoren, arropa
bustiarekin lo egiten genuen.
780
01:18:48,223 --> 01:18:50,158
Azoka zentrala datorkit gogora:
781
01:18:51,426 --> 01:18:53,829
Usain garratz eta alaiak…
782
01:18:53,929 --> 01:18:55,263
…jasminaren usainak.
783
01:18:56,298 --> 01:18:58,467
Maiteminduez
gogoratzen naiz…
784
01:18:58,734 --> 01:18:59,868
…beren keinu lotsatiez.
785
01:19:00,435 --> 01:19:02,170
Beren begiradez.
786
01:19:05,173 --> 01:19:07,542
Ugaritasunaz oroitzen naiz.
787
01:19:07,743 --> 01:19:09,344
Zetaz oroitzen naiz…
788
01:19:09,678 --> 01:19:12,047
…arrainaz, haragiaz…
789
01:19:12,314 --> 01:19:14,416
…eta oilasko egosiaren usainaz…
790
01:19:14,583 --> 01:19:16,852
…4 urtez
obsesionatu baininduen.
791
01:19:17,185 --> 01:19:19,788
Otordu alaiez oroitzen naiz.
792
01:19:20,989 --> 01:19:23,191
Nire haurtzaroko azokan…
793
01:19:23,358 --> 01:19:25,060
…jendeak ahoa zuen.
794
01:19:25,327 --> 01:19:28,363
Barre egin, hitz egin
eta elkarri musu ematen zioten.
795
01:19:45,213 --> 01:19:46,982
Kale bera da…
796
01:19:47,082 --> 01:19:49,851
…bizirik eta hutsik.
797
01:19:50,018 --> 01:19:51,453
Bai, berdina…
798
01:19:51,520 --> 01:19:53,789
…Phnom Penheko aldirietan…
799
01:19:54,055 --> 01:19:57,025
…begiak ireki besterik ez dago.
800
01:19:57,526 --> 01:20:00,896
Gogoan dut mundu
inperfektu eta gizatiar hura.
801
01:20:01,496 --> 01:20:05,033
"2.000 urteko esklabotasuna"
esan zuen Pol Potek.
802
01:20:06,802 --> 01:20:09,304
Gizaki bat da,
zu eta ni bezalakoa.
803
01:20:09,471 --> 01:20:11,540
Aukera bat egin behar izan zuen.
804
01:20:11,673 --> 01:20:15,177
Aukera ideologiko bat,
aukera kriminal bat.
805
01:20:15,677 --> 01:20:17,879
Baina oso zaila da…
806
01:20:18,013 --> 01:20:21,716
…horregatik
egin nahi nuen film hau.
807
01:20:21,950 --> 01:20:24,719
Inor ez da hiltzaile edo
borrero jaiotzen.
808
01:20:24,753 --> 01:20:28,089
Gure semeak ondo daki orain
berriketan.
809
01:20:28,456 --> 01:20:30,458
Hizketan eta hizketan.
810
01:20:30,692 --> 01:20:32,627
Etorri handia du.
811
01:20:33,261 --> 01:20:36,665
Irakaslea izatea nahi nuen,
zu bezala.
812
01:20:36,765 --> 01:20:38,834
Baina
gure historia grabatzen ari da.
813
01:20:38,934 --> 01:20:40,135
Gu gara.
814
01:20:40,402 --> 01:20:42,838
Baina badaude
behartsu gosetuak.
815
01:20:42,871 --> 01:20:45,273
Aberatsek beren lurretatik
botatzen dituzte.
816
01:20:45,340 --> 01:20:47,909
Eta berak khmer gorriak
baizik ez ditu buruan.
817
01:20:53,849 --> 01:20:55,550
Aitak arrazoi du.
818
01:20:56,017 --> 01:20:58,153
Khmer gorrien aurretik…
819
01:20:58,286 --> 01:21:00,822
…behartsuak beren lurretatik
botatzen zituzten.
820
01:21:00,922 --> 01:21:04,159
Bidegabekeria horri esker
bereganatu zuten herria.
821
01:21:04,860 --> 01:21:07,729
Eta estatubatuarrengatik ere bai.
822
01:21:07,863 --> 01:21:11,766
500.000 tona bonba
jaurti zituzten Kanbodian.
823
01:21:11,867 --> 01:21:14,736
Orduan behartsuek
iraultzarekin bat egin zuten.
824
01:21:14,870 --> 01:21:16,304
Ukabilak altxatu zituzten.
825
01:21:17,205 --> 01:21:20,375
Khmer gorriek gezurra esaten zieten
justiziaz…
826
01:21:20,709 --> 01:21:22,010
…berdintasunaz…
827
01:21:22,310 --> 01:21:23,411
…zorionaz…
828
01:21:23,612 --> 01:21:24,913
…aurrerabideaz…
829
01:21:25,180 --> 01:21:26,748
…gauza guztiez.
830
01:21:27,115 --> 01:21:30,752
Eta behartsu horiek berak lurra
aitzurtzen ari dira orain ere.
831
01:22:13,461 --> 01:22:16,531
Batzuetan,
ume bat ikusten dut.
832
01:22:16,665 --> 01:22:18,600
Demagun ni naizela.
833
01:22:19,501 --> 01:22:21,236
Dena gaizki atera zitzaion.
834
01:22:22,203 --> 01:22:24,139
Ez zekien arrantza egiten…
835
01:22:24,506 --> 01:22:27,575
…oinutsik ibiltzen
eta borrokatzen.
836
01:22:28,877 --> 01:22:30,578
Handik urte batzuetara…
837
01:22:30,812 --> 01:22:36,952
…errudun sentitzen da behar gorrian
zeudenei ezin izan zielako lagundu.
838
01:22:37,118 --> 01:22:40,021
Hitz egiteak
lasaitasuna omen dakar.
839
01:22:40,155 --> 01:22:41,289
Ulertu egiten da.
840
01:22:41,489 --> 01:22:42,824
Zeharkatu egiten da.
841
01:22:43,058 --> 01:22:44,626
Niri…
842
01:22:45,126 --> 01:22:46,962
…jakinduria ez zait inoiz etorriko.
843
01:22:48,730 --> 01:22:51,066
Ez dut
niretarren irudirik bilatzen…
844
01:22:51,967 --> 01:22:54,269
…ukitu egin nahi nituzke.
845
01:22:54,602 --> 01:22:56,538
Haien ahotsa falta da…
846
01:22:56,838 --> 01:22:59,374
…beraz ez dut kontatuko.
847
01:22:59,541 --> 01:23:01,609
Dena utzi nahi nuke…
848
01:23:01,776 --> 01:23:04,713
…nire hizkuntza utzi,
nire herria…
849
01:23:04,779 --> 01:23:06,147
…alferrik.
850
01:23:06,181 --> 01:23:08,383
Eta haurtzaroa itzuli egin da.
851
01:23:10,218 --> 01:23:11,987
Orain…
852
01:23:12,153 --> 01:23:14,689
…umea dabil nire bila.
853
01:23:15,290 --> 01:23:16,992
Umea ikusten dut.
854
01:23:17,092 --> 01:23:19,227
Nirekin hitz egin nahi luke.
855
01:23:19,394 --> 01:23:22,030
Baina ez da erraza
hitzak aurkitzea.
856
01:24:08,143 --> 01:24:09,911
Txakur beltz hau…
857
01:24:10,045 --> 01:24:11,913
…pasabidearen erregea da.
858
01:24:11,980 --> 01:24:14,182
Bere ontzira narama.
859
01:24:15,150 --> 01:24:18,386
Ikusten dudanean, feltrozko
kapeladun gizona datorkit burura…
860
01:24:18,420 --> 01:24:21,523
…eta ibaia
hilotzez betea.
861
01:24:22,791 --> 01:24:25,060
Bizi nintzen herrian…
862
01:24:25,126 --> 01:24:30,231
…familia batzuk bizitzen segitu
zuten khemer gorriak joan ondoren.
863
01:24:30,698 --> 01:24:33,768
Gazteak
Tailandiara joan ziren lanera.
864
01:24:34,069 --> 01:24:36,071
Herriko buruzagia zena…
865
01:24:36,271 --> 01:24:39,074
…krudela baitzen eta
izutu egiten gintuen bere zaldian…
866
01:24:39,107 --> 01:24:41,009
…ez zuten atxilotu.
867
01:24:41,676 --> 01:24:43,978
Zoriontsu bizi izan da,
nik uste…
868
01:24:44,012 --> 01:24:47,215
…eta ume asko eduki ditu.
869
01:25:12,707 --> 01:25:14,509
Khmer gorrien jangela
desagertu egin da.
870
01:25:15,410 --> 01:25:18,346
Ia ez da ezer gelditzen.
871
01:25:18,613 --> 01:25:20,715
Pitxar puskak…
872
01:25:20,849 --> 01:25:22,383
…eltze herdoilduak…
873
01:25:22,650 --> 01:25:25,220
…buztinezko labe bat.
874
01:25:25,320 --> 01:25:26,988
Dena bukatu da…
875
01:25:27,288 --> 01:25:29,591
…film krudel batean bezala.
876
01:25:34,395 --> 01:25:36,931
Ospitaletik gertuko hobiak, berriz…
877
01:25:37,232 --> 01:25:39,367
…hainbeste jende
lurperatu nuen lekua…
878
01:25:39,534 --> 01:25:41,936
…ama eta arrebak…
879
01:25:42,203 --> 01:25:45,140
…aintzira artifiziala
bihurtu dira…
880
01:25:45,473 --> 01:25:48,910
…nazioarteko erakunde batek
moldatua.
881
01:25:49,010 --> 01:25:51,913
Hezurrak eraman egin zituzten.
882
01:25:52,247 --> 01:25:55,583
Kalabaza eta artoa landatu zuten.
883
01:25:55,783 --> 01:25:58,153
Baina aintzirako ura
hain da gazia…
884
01:25:58,386 --> 01:26:00,321
…hain modu bitxian berdea…
885
01:26:00,488 --> 01:26:04,526
…non inor ez baita ausartzen
ur hori hartzen edo edaten.
886
01:26:30,752 --> 01:26:32,787
Hildakoak hor al daude?
887
01:26:33,821 --> 01:26:35,223
Bai.
888
01:26:36,758 --> 01:26:40,295
Batzuetan haien gainean
ibili garela iruditzen zait.
889
01:26:40,361 --> 01:26:42,664
Beraz, urrundu egiten naiz.
890
01:26:44,332 --> 01:26:47,001
Badaude beti arima herratuak…
891
01:26:47,035 --> 01:26:49,204
…leku baten bila…
892
01:26:49,470 --> 01:26:52,574
…han goxo eta prestu pentsatzeko.
893
01:26:54,042 --> 01:26:56,444
Askok erresistitu egin zuten.
894
01:26:56,711 --> 01:26:57,979
Askok.
895
01:26:58,046 --> 01:26:59,514
Isilik.
896
01:26:59,847 --> 01:27:00,982
Hitzik esan gabe.
897
01:27:01,115 --> 01:27:03,184
Irribarrerik egin gabe.
898
01:27:03,818 --> 01:27:08,189
Batzuetan, aski da keinu bat
ezetz esateko.
899
01:27:08,256 --> 01:27:12,493
Aita dut gogoan,
bere aukera guri jakinarazten.
900
01:27:12,827 --> 01:27:16,864
Batzuetan,
isilunea garrasi bat da.
901
01:27:35,083 --> 01:27:37,118
Dolua zaila da.
902
01:27:37,318 --> 01:27:39,254
Ehorzketa amaiezina da.
903
01:27:40,488 --> 01:27:43,758
Ez dago jadanik
animalia-bagoirik.
904
01:27:43,791 --> 01:27:45,460
Ez dago esloganik…
905
01:27:45,627 --> 01:27:47,762
…ez zaindari gazte
beltzez jantzirik.
906
01:27:47,895 --> 01:27:50,732
Lurra hor dago,
odolez blai.
907
01:27:51,099 --> 01:27:53,368
Haien haragia nirea da.
908
01:27:53,701 --> 01:27:56,371
Horrela elkarrekin gaude.
909
01:27:58,072 --> 01:28:03,177
Gauza asko daude gizakiak ikusi
edo jakin behar ez lituzkeenak.
910
01:28:03,278 --> 01:28:05,146
Eta ikusiko balitu…
911
01:28:05,380 --> 01:28:08,549
…hobe luke hiltzea.
912
01:28:08,650 --> 01:28:12,387
Baina gutako batek gauza horiek
ikusi edo jakiten baditu…
913
01:28:12,487 --> 01:28:16,691
…orduan bizi egin behar du
haiek kontatzeko.
914
01:28:17,525 --> 01:28:19,460
Goizero…
915
01:28:19,694 --> 01:28:22,764
…hobi gainean lan egiten nuen.
916
01:28:22,897 --> 01:28:26,000
Nire palak hezurrak eta buruak
jotzen zituen.
917
01:28:26,034 --> 01:28:29,737
Inoiz ez zegoen lur nahikorik.
918
01:28:29,804 --> 01:28:31,873
Ni hil behar naute.
919
01:28:31,939 --> 01:28:36,010
Edo, beharbada,
hil naute jadanik.
920
01:28:36,077 --> 01:28:39,947
Ez dut
falta den irudia aurkitu, jakina.
921
01:28:39,947 --> 01:28:41,582
Haren bila ibili naiz…
922
01:28:41,849 --> 01:28:43,518
…alferrik.
923
01:28:45,153 --> 01:28:49,590
Film politiko batek
asmatu duena aurkitu beharra dauka.
924
01:28:49,691 --> 01:28:52,427
Beraz,
irudi hau sortu dut.
925
01:28:52,527 --> 01:28:53,928
Begira nagokio.
926
01:28:54,128 --> 01:28:55,697
Hura maite dut.
927
01:28:56,331 --> 01:28:59,734
Eskuan eusten dut
aurpegi maitatu bat bezala.
928
01:28:59,867 --> 01:29:01,536
Falta den irudi hori…
929
01:29:01,736 --> 01:29:03,705
…eman egiten dizuet orain…
930
01:29:03,905 --> 01:29:08,042
…gu bilatzeari
sekula utz ez diezaion.
931
01:31:03,191 --> 01:31:07,728
ITZULPENA - AZPITITULUAK:
Jon Muñoz