1
00:01:27,087 --> 00:01:28,855
1975. urtea da.

2
00:01:29,556 --> 00:01:31,324
Vietnamgo gerra bukatu da…

3
00:01:31,357 --> 00:01:34,394
…baina Gerra Hotzak
txikizioak eragiten ditu.

4
00:01:35,061 --> 00:01:37,964
Bi potentziak,
Estatu Batuak eta Sobiet Batasuna…

5
00:01:37,964 --> 00:01:41,935
…mundua urratzen ari dira 
beren eragina zabaltzeko. 

6
00:01:42,435 --> 00:01:46,940
Urte berean, inperio kolonial
portugesak lur jo du. 

7
00:01:46,973 --> 00:01:49,242
Bost mendeko menderatzearen 
ondoren…

8
00:01:49,275 --> 00:01:52,278
…Portugalek Afrikako bere koloniak
abandonatzen ditu.

9
00:01:52,579 --> 00:01:56,116
Azkena, gutiziatuena, Angola.

10
00:01:56,583 --> 00:02:00,120
Koroaren harribitxi hau 
independentea izango da laster.

11
00:02:00,186 --> 00:02:02,856
Independentzia eguna 
egutegian dago jadanik:

12
00:02:02,889 --> 00:02:05,625
Azaroak 11.
Hilabete besterik ez da falta.

13
00:02:05,692 --> 00:02:08,728
Baina, ohi denez, 
sekula ez da hain sinplea.

14
00:02:09,162 --> 00:02:12,432
Portugesek ihes egiten duten 
artean, ahal dutena eramanez…

15
00:02:12,499 --> 00:02:16,136
…gerra zibila lehertzen da
bi angolar fakzioren artean.

16
00:02:16,202 --> 00:02:20,340
Irabazlearentzat, diamantetan eta
petrolioan aberatsa den lur bat.

17
00:02:20,373 --> 00:02:24,811
Horregatik esku hartu dute 
munduko bi potentziek…

18
00:02:24,911 --> 00:02:27,247
…eta, egun batetik bestera, 
horra Angola…

19
00:02:27,247 --> 00:02:30,850
…Gerra Hotzeko xake-taula berri
bihurturik.

20
00:02:33,486 --> 00:02:37,157
Errusiak MPLAko sozialistak
babesten ditu.

21
00:02:37,190 --> 00:02:40,026
FNLAko eta UNITAko kapitalistek, 
berriz,…

22
00:02:40,059 --> 00:02:42,395
…Estatu Batuak dituzte atzean.

23
00:02:42,395 --> 00:02:46,232
Hortzetaraino armatuta, 
boterea nahi dute kosta ahala kosta.

24
00:02:46,266 --> 00:02:50,803
Askotan, prezioa 
beren anai-arreben odola izaten da.

25
00:03:05,485 --> 00:03:08,688
Jende asko ziur dago 
Angola infernu bihurtuko dela. 

26
00:03:08,721 --> 00:03:11,891
Ahal zuten guztiak 
ihesi zihoazten Angolatik.

27
00:03:12,058 --> 00:03:13,259
Ni?

28
00:03:13,560 --> 00:03:16,029
Hara iristeko irrikaz nengoen!

29
00:03:16,362 --> 00:03:18,765
KOMUNISTAK AKABATU!
MPLA AKABATU!

30
00:03:26,706 --> 00:03:30,443
Taxi! Taxi! Aireportura!

31
00:03:30,643 --> 00:03:32,212
Herri hau pikutara doa!

32
00:03:32,245 --> 00:03:34,948
40 urte pasatu ditut hemen lanean!

33
00:03:34,981 --> 00:03:37,116
Mesedez, azkar!

34
00:03:37,517 --> 00:03:39,485
Nork itzuliko dizkit?

35
00:03:41,221 --> 00:03:43,456
Azkar! Hemendik atera behar dugu!

36
00:03:43,556 --> 00:03:46,759
Ez nazazu estutu!
Soldadurik ikusi al duzu?

37
00:03:46,859 --> 00:03:50,063
Soldaduak agertu arte
itxaron nahi al duzu?

38
00:03:50,463 --> 00:03:52,765
Gaur gauean 
sarraski bat egingo omen dute. 

39
00:03:52,832 --> 00:03:55,068
-Lasai, gizona.
-Prestatzen ari dira!

40
00:03:55,101 --> 00:03:57,036
Gaur ez dute erasoko.

41
00:03:57,036 --> 00:03:59,239
Badut informazioa, lasai egon.

42
00:04:00,406 --> 00:04:04,310
Nahaspila kosmiko bat dago.
Eta hitz bat dute hemen horretarako:

43
00:04:04,310 --> 00:04:06,079
Confusão, confusão, confusão!

44
00:04:06,079 --> 00:04:09,315
Hori da gakoa. Dena laburtzen du.
Eta denerako balio du.

45
00:04:09,315 --> 00:04:12,318
Nire gelan ez dago urik.

46
00:04:12,418 --> 00:04:15,321
Ura? Ez dakit!
Confusão! Bai?

47
00:04:15,555 --> 00:04:18,992
FNLAk eta UNITAk AEBen laguntza
badute, ez da gerra amaituko?

48
00:04:18,992 --> 00:04:21,361
Ez dakit! Confusão!

49
00:04:21,894 --> 00:04:26,332
Noiz abiatuko dira karga-ontziak?
Nire gauzak igo behar ditut.

50
00:04:26,366 --> 00:04:27,767
Noiz joango dira?

51
00:04:27,800 --> 00:04:30,203
-Lasai, lasai!
-Zoaz portura!

52
00:04:30,203 --> 00:04:32,405
-Doña Cartagena!
-Ricardo!

53
00:04:45,418 --> 00:04:47,720
Ryszard Kapuściński da nire izena.

54
00:04:47,720 --> 00:04:49,856
Poloniako Prentsa Agentziarentzat
lan egiten dut.

55
00:04:49,856 --> 00:04:51,658
Atzerriko haien kazetari bakarra 
naiz…

56
00:04:51,658 --> 00:04:54,294
…eta mundu osoko 50 herrialderen 
berri ematen dut.

57
00:04:54,327 --> 00:04:57,330
Afrika berri bat jaiotzen ari da
Angolan. 

58
00:04:57,363 --> 00:05:00,733
Ez nuen inolaz ere 
hemendik kanpo egon nahi.

59
00:05:01,034 --> 00:05:03,436
Eta hau Luanda da.

60
00:05:03,469 --> 00:05:08,107
Paranoiaren eta kaosaren hiria. 
Nire gustukoena. 

61
00:05:08,441 --> 00:05:10,376
Ongi etorri nire kaiolara.

62
00:05:15,014 --> 00:05:18,885
BESTE EGUN BAT BIZIRIK

63
00:05:19,018 --> 00:05:22,755
KONEXIOA

64
00:05:27,660 --> 00:05:31,564
“Noiz iritsiko zara 
hegoaldeko frontera?”

65
00:05:34,934 --> 00:05:39,739
“Gaur eskatuko dut baimena.
Gauza handi bat gertatzear dago”.

66
00:05:39,872 --> 00:05:43,710
Bera? Berriz?
Adarra jotzen didazu?

67
00:05:44,210 --> 00:05:45,345
Ene!

68
00:05:46,679 --> 00:05:48,181
Egun on!

69
00:05:48,514 --> 00:05:51,484
Ipurdiko min galanta zara,
Kapuściński.

70
00:05:51,517 --> 00:05:52,251
Nelson!

71
00:05:52,618 --> 00:05:56,189
-Zer nahi duzu orain?
-Hegoaldera joan.

72
00:05:56,556 --> 00:05:59,992
Erotu egin al zara? 
Ez zara hiri honetatik aterako!

73
00:05:59,992 --> 00:06:01,961
Tira! Hegoaldeko frontea!

74
00:06:01,994 --> 00:06:06,299
Zuen hango postu bakarra: 
Pereira d'Eça. Hori da gakoa.

75
00:06:06,366 --> 00:06:09,068
Hegoafrika oso hurbil dago, 
eta Estatu Batuen laguntza dute.

76
00:06:09,102 --> 00:06:12,271
MPLAk behar duen azken gauza 
kazetari hil bat da. 

77
00:06:12,305 --> 00:06:15,241
Tira! Nor da hegoaldeko zuen 
komandantea? Eman izen bat. 

78
00:06:15,241 --> 00:06:18,010
-Farrusco.
-Ederki. Farrusco.

79
00:06:18,478 --> 00:06:21,514
Ez, ez, ez,
1.500 km urrun dago.

80
00:06:21,514 --> 00:06:23,015
Pereira d'Eça.

81
00:06:23,015 --> 00:06:26,119
Ez!
Nola esan behar dizut ezetz?

82
00:06:26,119 --> 00:06:28,020
-Hemen dago nire kontakizuna.
-Nai!

83
00:06:28,054 --> 00:06:29,622
-Nai?
-Nie.

84
00:06:30,156 --> 00:06:32,225
Nie. Hori da, nie!

85
00:06:33,025 --> 00:06:36,496
-Zeri egiten diozu barre?
-Baimena lortuko dut.

86
00:06:36,529 --> 00:06:37,930
Hori uste duzu?

87
00:06:38,498 --> 00:06:41,701
-Bihar itzuliko naiz.
-Ekarri irribarre hori!

88
00:06:42,168 --> 00:06:45,872
Ekarriko dut. Emazteari hori 
gustatu omen zitzaion gehiena.

89
00:06:47,106 --> 00:06:50,643
Herri libre batez hizketan 
ari natzaizu…

90
00:06:54,080 --> 00:06:55,314
Oker zaude.

91
00:06:59,185 --> 00:07:01,988
<i>Azaroak 11, 
Angolaren independentzia eguna…

92
00:07:01,988 --> 00:07:05,024
-Horra berriz, MPLAren albistegia.
<i>-…MPLAri esker.

93
00:07:05,057 --> 00:07:07,727
Gure soldadu kementsuek 
hartuta dauzkate Lubango, Benguela…

94
00:07:07,827 --> 00:07:12,098
Sobietar edo kubatar laguntzarekin
lortu dute hori, Nelson jauna?

95
00:07:12,265 --> 00:07:15,935
Ixo, Friedkin, aspergarria zara!

96
00:07:15,935 --> 00:07:20,273
Boterea hartu nahi duen atzerriko 
potentzia bakarra CIA maitea da.

97
00:07:20,273 --> 00:07:22,975
-Ez, ez.
-UNITAko kanibalei laguntzen die.

98
00:07:23,009 --> 00:07:25,311
-Idatzi hori zure egunkarian.
-Kubatarrak hemen daude. Onartu.

99
00:07:25,311 --> 00:07:26,446
Zurrumurruak dira.

100
00:07:26,479 --> 00:07:29,682
-CIArena ere bai!
-Ez, hori ez da zurrumurrua.

101
00:07:29,682 --> 00:07:31,851
-Bai! Zurrumurruak dira!
-Badakizu zer?

102
00:07:31,884 --> 00:07:37,557
Aski da. Hau nire herria da. 
Hori da zuk ulertzen ez duzuna.

103
00:07:42,495 --> 00:07:46,365
Bidegabekerian eta askatasunik ezan 
jaio nintzen.

104
00:07:46,365 --> 00:07:48,134
Nirea, ez; besteena.

105
00:07:48,201 --> 00:07:50,470
Amak hau esaten zidan belarrira:

106
00:07:51,204 --> 00:07:55,441
“Seme, sufritzen dutenekin 
egon behar da beti”.

107
00:07:55,475 --> 00:08:00,112
Ni argi eta garbi jarri nintzen…

108
00:08:00,246 --> 00:08:01,447
…MPLAren alde.

109
00:08:02,181 --> 00:08:06,853
Herri-armada bat geneukan.
Herria armatu egin zen.

110
00:08:07,153 --> 00:08:09,322
Zu, ni, edonor.

111
00:08:09,355 --> 00:08:12,425
Eta garai hartan, 75ean…

112
00:08:12,625 --> 00:08:17,830
…ni borroka horretan nengoela,
Kapuściński ezagutu nuen, Ricardo.

113
00:08:17,930 --> 00:08:21,267
Tira, mutilok! Zurrumurruak gora, 
zurrumurruak behera.

114
00:08:21,300 --> 00:08:23,102
Fronte-lerroez hitz egin nahi dut.

115
00:08:23,436 --> 00:08:26,806
Ez Luandan, ez Benguelan. Hemen.

116
00:08:27,240 --> 00:08:28,708
Pereira d'Eça.

117
00:08:28,708 --> 00:08:29,976
Hego frontea.

118
00:08:30,076 --> 00:08:33,446
Han erabakiko da gerra.
Hara joango naiz ni. 

119
00:08:33,446 --> 00:08:34,580
Suerte ona izan.

120
00:08:38,184 --> 00:08:42,121
Farrusco du izena 
hango MPLAko komandanteak.

121
00:08:42,154 --> 00:08:44,390
Badut haren aditzea.

122
00:08:46,058 --> 00:08:48,194
Hark eusten dio 
hegoaldeko fronte osoari.

123
00:08:48,194 --> 00:08:50,763
Gizon bakarra frente osorako!

124
00:08:50,763 --> 00:08:53,199
Mamuen atzetik zabiltza, 
Kapuściński.

125
00:08:53,199 --> 00:08:55,668
Nelsonen albisteak 
errealagoak al dira?

126
00:08:56,736 --> 00:08:58,371
Hemen ez dago gertaerarik.

127
00:08:58,371 --> 00:09:00,406
-Confusão besterik ez.
-Bai!

128
00:09:00,640 --> 00:09:03,743
Eta denak hitz egiteko beldurrez,
CIAk entzun ez ditzan.

129
00:09:04,410 --> 00:09:05,678
CIA!

130
00:09:05,678 --> 00:09:07,780
Eta nola dakizu hori dena?

131
00:09:07,780 --> 00:09:11,584
A, bai, Ricardori espioiarena
egitea gustatzen zaio. 

132
00:09:11,784 --> 00:09:14,453
Gauzen mamira iristea 
gustatzen zait, hori bai.

133
00:09:15,154 --> 00:09:18,558
Farrusco.
Bera da kontakizuna.

134
00:09:19,058 --> 00:09:23,963
Ezagutzen dut!
Putakume alua, zikin ustela!

135
00:09:24,997 --> 00:09:27,033
Ama putaren semea!

136
00:09:27,366 --> 00:09:29,969
Farrusco! Traidore zikina!

137
00:09:30,036 --> 00:09:34,907
-Traidorea?
-Bai. Kabroi hori portugesa da…

138
00:09:36,309 --> 00:09:38,411
…ni bezala!

139
00:09:38,578 --> 00:09:43,215
Elkarrekin iritsi ginen Angolara. 
Paraxutista portugesak.

140
00:09:43,282 --> 00:09:47,820
Baina hark desertatu egin zuen,
eta MPLArekin elkartu.

141
00:09:47,853 --> 00:09:50,856
Eta orain putakume alu hori…

142
00:09:51,624 --> 00:09:54,727
…hil egingo litzateke 
komunista zikin horien alde!

143
00:09:54,727 --> 00:09:56,729
Bai, komunista zikinak!

144
00:09:56,762 --> 00:10:01,500
Berriz ikusten badut, lepoa 
moztuko diot belarritik belarrira.

145
00:10:01,534 --> 00:10:02,602
Bai, bai…

146
00:10:03,202 --> 00:10:04,770
Zure laguna al da?

147
00:10:04,770 --> 00:10:07,740
Eramazu etxera, 
ea edaten ikasten duen.

148
00:10:07,740 --> 00:10:10,810
Hau iturri fidagarria izango da
zuretzat, ezta?

149
00:10:10,910 --> 00:10:14,780
Angola babesten ari den 
MPLAko hegoaldeko gizon bakarra…

150
00:10:14,814 --> 00:10:16,616
…traidore portuges bat da?

151
00:10:16,649 --> 00:10:19,685
-Primeran. Ez dut hau galdu nahi.
-Ez, ez.

152
00:10:19,986 --> 00:10:24,757
-Inork ez dizu baimenik emango.
-Zatoz, ba, nirekin, Artur.

153
00:10:25,024 --> 00:10:28,294
Angolarra zara; ez dut baimenik 
behar, zuk eramaten banauzu.

154
00:10:28,327 --> 00:10:31,864
-Zeharo erotuta zaude, jode!
-Oso serio ari naiz, adiskidea.

155
00:10:31,897 --> 00:10:34,066
Hegoaldea desberdina da.

156
00:10:34,100 --> 00:10:37,436
Han ezin dira 
etsaia eta laguna bereizi.

157
00:10:37,570 --> 00:10:40,239
Uniformerik ere ez dute.

158
00:10:40,239 --> 00:10:44,110
-Errusiar erruleta da, Ricardo.
-Zatoz nirekin, Artur.

159
00:10:44,343 --> 00:10:45,511
Badakizu zer?

160
00:10:45,645 --> 00:10:47,013
Zer erre du tipo horrek?

161
00:10:47,013 --> 00:10:49,649
Hiriko lekurik onenera 
eramango zaituztet.

162
00:10:49,782 --> 00:10:50,783
Goazen!

163
00:10:58,157 --> 00:11:00,226
Asko gustatzen zitzaion giro hura.

164
00:11:00,326 --> 00:11:03,796
Aldiriak eta mussequeak, batez ere.

165
00:11:04,230 --> 00:11:09,168
Auzoetan eta mussequeetan 
zuen MPLAk babesik handiena.

166
00:11:09,201 --> 00:11:12,972
MPLAko militanteak hortzetaraino 
armatuta zeuden auzoetan…

167
00:11:12,972 --> 00:11:15,975
…eta hara sartzen ginenean,
etxean bezala geunden.

168
00:11:15,975 --> 00:11:17,309
Erabat babestuta.

169
00:11:18,944 --> 00:11:22,982
Angola independentea denean, 
kontinente osoa libre izango da.

170
00:11:23,082 --> 00:11:24,984
Afrika esnatzen ari da.

171
00:11:25,017 --> 00:11:28,521
-Primeran!
-Baina badakizu zer?

172
00:11:29,321 --> 00:11:31,857
-Izenak behar ditu.
-Izenak?

173
00:11:31,991 --> 00:11:35,594
Esklabistek milioika lagun
harrapatu zituzten. Izenik bai?

174
00:11:35,695 --> 00:11:39,098
-Afrikak ez du biktimarik behar.
-Ez, ez.

175
00:11:39,265 --> 00:11:43,402
Baina historia osoa anonimoa du,
eta orain ahots bat behar du. 

176
00:11:43,402 --> 00:11:47,473
-Che Guevara afrikar bat.
-Zergatik ez?

177
00:11:47,606 --> 00:11:49,575
-Bai, zergatik ez?
-Jainkoak lagun diezagula.

178
00:11:49,575 --> 00:11:51,177
Tira, Friedkin.

179
00:11:51,177 --> 00:11:55,314
Che Guevara Kongora iritsi zenean,
aginte-kateak zenbakiak zituen.

180
00:11:55,347 --> 00:11:57,016
Buruzagi nagusiak 1 zenbakia.

181
00:11:57,016 --> 00:12:00,553
Bigarrenak 2 zenbakia, eta Chek
hirugarrena izatea erabaki zuen.

182
00:12:00,553 --> 00:12:03,889
-Hirugarren zenbakiduna.
-Bai. Itzultzaile hutsa.

183
00:12:03,989 --> 00:12:07,426
Horrela, oharkabean ibilita, 
egia jakiten baitu…

184
00:12:07,460 --> 00:12:09,528
…eta gizon beltza zuriaren gainean
jartzen baitu.

185
00:12:09,562 --> 00:12:12,298
Horrela, beltzari ematen dio bala.
A zer jenioa!

186
00:12:12,364 --> 00:12:16,035
Aski da hainbeste berriketa!

187
00:12:16,602 --> 00:12:20,372
Orain, dantzara.
Goazen, Friedkin!

188
00:12:20,740 --> 00:12:23,576
Zu beti kexuka, Friedkin.

189
00:12:33,586 --> 00:12:34,653
Força amigo!

190
00:12:35,621 --> 00:12:38,657
Dantzatu, kamarada!
Tira, poloniarra!

191
00:12:43,796 --> 00:12:45,064
Força Angola!

192
00:12:47,166 --> 00:12:49,702
Dantzatu, poloniarra!

193
00:12:55,708 --> 00:12:58,544
Ricardo, hotel osoa miatu dute.

194
00:12:58,611 --> 00:13:01,413
Gela guztiak nahaspilatuta daude.

195
00:13:01,447 --> 00:13:03,382
FNLA izan da.

196
00:13:07,119 --> 00:13:10,389
Mesedez, Ricardo, itzuli Poloniara.

197
00:13:10,823 --> 00:13:12,825
Hemen ez zaude salbu.

198
00:13:12,858 --> 00:13:16,862
HILDA ZAUDE
KAZETARI SOZIALISTA!

199
00:13:18,731 --> 00:13:22,268
Badakizu zer? Pertsonak 
muga-mugan bizi direnean…

200
00:13:22,301 --> 00:13:26,338
…eta haien bizitzak 
gauza handirik balio ez duenean…

201
00:13:26,372 --> 00:13:29,575
…askoz errazagoa da lagunak egitea.
Lagunak egin ginen.

202
00:13:30,209 --> 00:13:34,747
Ezer espero ez duenaren 
adiskidetasunean.

203
00:13:47,927 --> 00:13:49,495
“Portugesak Angolatik doaz”.

204
00:13:50,029 --> 00:13:51,397
“Albisterik ez”.

205
00:13:51,831 --> 00:13:53,365
“Kaosa da nagusi”.

206
00:13:53,532 --> 00:13:55,401
“Benetako albisterik ez”.

207
00:13:55,568 --> 00:13:56,402
Ez.

208
00:13:57,503 --> 00:13:59,572
Berriz? Ez!

209
00:13:59,939 --> 00:14:02,208
Ikasle maiteok…

210
00:14:03,309 --> 00:14:07,313
…nork esango dit zerk bultzatzen
duen gizona mundua ikustera?

211
00:14:07,346 --> 00:14:11,650
Jakin-minak?
Esperientzia-goseak?

212
00:14:11,851 --> 00:14:14,854
Txunditzeari uzten dion gizona
hutsik dago.

213
00:14:14,854 --> 00:14:17,356
Bihotza itzali zaio.

214
00:14:17,389 --> 00:14:19,859
Dena ikusi duela uste badu…

215
00:14:19,859 --> 00:14:23,796
…balio handiko zerbait 
hil zaio bere baitan:

216
00:14:23,996 --> 00:14:26,932
Bizitzaren jakin-mina.

217
00:14:30,502 --> 00:14:32,137
Hiria hiltzen ari da.

218
00:14:32,204 --> 00:14:33,572
Desagertzen.

219
00:14:33,806 --> 00:14:39,478
Lehenik polizia portugesa joan zen,
eta Angola anarkian murgildu zen.

220
00:14:39,511 --> 00:14:43,549
Gero, su-hiltzaileak.
Gero, zabor-biltzaileak.

221
00:14:43,816 --> 00:14:46,685
Azkenik, kolonoak…

222
00:14:46,886 --> 00:14:49,321
…Afrikako beren etxeei 
agur esanik…

223
00:14:49,388 --> 00:14:52,391
…etsipena eta amorrua nahasirik.

224
00:14:54,627 --> 00:14:59,198
Luandako portuan egurrezko 
beste hiri bat sortzen hasi zen. 

225
00:14:59,365 --> 00:15:02,601
Portugesen bizitzak,
kutxatan sartuak.

226
00:15:02,635 --> 00:15:06,672
Jabea zenbat eta aberatsago, 
kutxa oraindik eta handiago.

227
00:15:10,743 --> 00:15:13,579
Dena pilatu beharra dago. 

228
00:15:13,612 --> 00:15:16,382
Eta, gero, atea ixtea 
besterik ez da geratzen…

229
00:15:16,448 --> 00:15:18,984
…eta azken agurra esan.

230
00:15:23,622 --> 00:15:28,127
Jabetza eta ondasunak salbatu,
ez zuten besterik nahi.

231
00:15:28,594 --> 00:15:30,396
Ez zuten jadanik Angola maite…

232
00:15:30,429 --> 00:15:33,132
Erreportaje bikaina, poloniarra!

233
00:15:33,599 --> 00:15:35,034
…jadanik ez.

234
00:15:37,870 --> 00:15:40,606
Telexean idatzi duzu hori dena?

235
00:15:41,774 --> 00:15:44,944
Nagusiak zoratzen edukiko dituzu!

236
00:15:45,844 --> 00:15:49,682
Goazen. Nelsonek 
prentsaurreko batera deitu digu.

237
00:15:50,950 --> 00:15:54,787
Artur, goazen.
Tipo hori iruzur hutsa da.

238
00:15:54,853 --> 00:15:58,357
Francesco delako horren mamuaren 
atzetik dabil.

239
00:15:58,390 --> 00:15:59,425
Farrusco.

240
00:15:59,491 --> 00:16:00,592
Artur!

241
00:16:02,461 --> 00:16:03,329
Badakizu zer ikusi dudan?

242
00:16:03,362 --> 00:16:06,865
Haren txostenak ikusi ditut, 
eta ez dago ezer. 

243
00:16:06,899 --> 00:16:08,600
Eta zuk hegoaldera eramatea 
nahi du orain?

244
00:16:08,634 --> 00:16:10,869
Erotu egin al zarete biak?

245
00:16:10,903 --> 00:16:13,973
-Akabatu egingo zaituztete!
-Angola!

246
00:16:23,082 --> 00:16:24,350
Força Angola!

247
00:16:25,317 --> 00:16:27,286
Joango al gara?

248
00:16:28,988 --> 00:16:30,155
Maleta arina egin.

249
00:16:30,322 --> 00:16:33,092
E! Ez niri hori egin!

250
00:16:33,158 --> 00:16:34,426
Gasolina ordainduko dut!

251
00:16:34,426 --> 00:16:36,028
Agur, Friedkin!
Agur, Luanda!

252
00:16:36,028 --> 00:16:37,229
Behar nauzue!

253
00:16:38,330 --> 00:16:44,403
<i>Izorrai, Amerika!
Mundua zurea dela uste duzu?

254
00:16:46,538 --> 00:16:50,843
<i>Eta zuk, Errusia,
mundua zurea dela uste duzu?

255
00:16:50,843 --> 00:16:56,281
Gogoan duzu zer esan nizun tabernan 
errusiar erruletaz?

256
00:16:56,782 --> 00:16:57,716
Bai.

257
00:16:58,350 --> 00:17:02,888
Gauza bakarra egin dezakezu 
kontroletan. 

258
00:17:03,188 --> 00:17:04,790
Behar bezala agurtu.

259
00:17:05,324 --> 00:17:09,695
MPLAn 
kamarada esaten diogu elkarri. 

260
00:17:09,728 --> 00:17:11,030
-Kamarada.
-Hori da.

261
00:17:11,063 --> 00:17:14,566
Eta etsaiak 
irmão esaten dio elkarri.

262
00:17:14,600 --> 00:17:19,271
-Irmão.
-Oker aukeratu, eta hilda zaude.

263
00:17:19,905 --> 00:17:24,209
-Asmatu egin behar.
-Bai. Eta badakizu zer?

264
00:17:24,343 --> 00:17:27,346
-Zer?
-Ez dute inoiz lehenik agurtzen.

265
00:17:27,946 --> 00:17:33,452
<i>Amerika!
Mundua zurea dela uste duzu?

266
00:17:35,954 --> 00:17:37,423
<i>Eta zuk, Errusia…

267
00:17:37,423 --> 00:17:40,959
Kapuścińskik 
kazetariaren eromen hori zuen…

268
00:17:40,959 --> 00:17:46,065
…azkena izan litekeen lekura 
joatearena. Baina joan egiten zara.

269
00:17:46,065 --> 00:17:47,066
Eta bera joan egiten zen.

270
00:17:47,733 --> 00:17:51,203
MPLAk angolarren 
%90 baino gehiagoren babesa zuen.

271
00:17:51,236 --> 00:17:54,840
Herritar bakoitza bere aberriaren 
defendatzaile bihurtu zen.

272
00:17:54,873 --> 00:17:56,809
Emakumeak, umeak…

273
00:17:56,842 --> 00:17:59,812
…zaharrak, gaixoak…
Jende guztia.

274
00:18:00,446 --> 00:18:04,616
FNLAkoak eta UNITAkoak
hiltzaile profesionalak ziren.

275
00:18:04,783 --> 00:18:08,754
Angolako iparraldeko 
herri nekazariak hiltzen zituzten…

276
00:18:08,787 --> 00:18:10,355
…hotz-hotzean.

277
00:18:20,833 --> 00:18:26,105
<i>Amerika!
Mundua zurea dela uste duzu?

278
00:18:28,707 --> 00:18:33,912
<i>Eta zuk, Errusia,
mundua zurea dela uste duzu?

279
00:18:39,451 --> 00:18:41,587
Noiztik ez zara hona etorri?

280
00:18:41,653 --> 00:18:45,257
75etik.
Ez naiz sekula itzuli.

281
00:18:45,791 --> 00:18:47,126
Eta zer sentitzen duzu?

282
00:18:47,292 --> 00:18:49,628
Larrimin pixka bat, beharbada.

283
00:18:57,503 --> 00:19:00,439
-Lagundu! Lagundu!
-Gelditu autoa!

284
00:19:01,607 --> 00:19:02,941
Tranpa bat izan liteke.

285
00:19:04,510 --> 00:19:05,544
Kaka!

286
00:19:38,677 --> 00:19:42,381
FNLA eta UNITA.
Armada krudelak.

287
00:19:42,714 --> 00:19:44,383
Kanibalak dira.

288
00:19:44,816 --> 00:19:48,987
Arturrek esan zidan, 
baina ez nion sinetsi.

289
00:20:25,457 --> 00:20:28,026
Artur! Bat bizirik dago!

290
00:20:28,293 --> 00:20:29,962
Ume bat bizirik dago!

291
00:20:56,421 --> 00:20:59,591
Errepide honetan ikusi nuena 
izango da, beharbada…

292
00:20:59,758 --> 00:21:03,862
…nire bizitzan ikusitako 
gauzarik ikaragarriena.

293
00:21:03,895 --> 00:21:08,700
Egizu kontu: errepidea 
hilotzez josia, kilometro askoan.

294
00:21:09,101 --> 00:21:10,836
40 edo 50 kilometrotan.

295
00:21:11,169 --> 00:21:15,707
Autotik irteten ginen ea umeren bat 
bizirik ote zegoen ikustera.

296
00:21:15,741 --> 00:21:16,942
Baina denak hilda zeuden.

297
00:21:16,975 --> 00:21:20,279
Ama-ume batzuk 
tiro berak akabatuta zeuden.

298
00:21:21,980 --> 00:21:23,415
Betirako galdu nuen bakea.

299
00:21:23,448 --> 00:21:27,219
Bizi osorako galdu nuen, hemen,
errepide honetan.

300
00:21:31,223 --> 00:21:35,127
Kontzientzia osoa nuen 
hemen sarraskituko gintuztela.

301
00:21:35,193 --> 00:21:37,129
Heriotza iragarri bat zen ia. 

302
00:21:51,677 --> 00:21:52,177
Artur!

303
00:21:54,479 --> 00:21:55,180
Babestu!

304
00:22:01,953 --> 00:22:05,791
Gogoratu esan dizudana:
irmão edo kamarada. Zirt edo zart!

305
00:22:14,733 --> 00:22:16,101
Prentsa. Kazetariak gara.

306
00:22:16,935 --> 00:22:18,337
Lasai. Lasai.

307
00:22:21,306 --> 00:22:22,808
Lasai. Lasai.

308
00:22:34,152 --> 00:22:35,153
Esan zerbait.

309
00:22:36,188 --> 00:22:37,022
Esan zerbait.

310
00:22:39,491 --> 00:22:40,459
Kamarada!

311
00:22:43,895 --> 00:22:44,663
Kaka!

312
00:22:51,069 --> 00:22:52,270
Ez! Ez! Ez!

313
00:22:59,277 --> 00:23:00,011
Auto azpira!

314
00:23:02,314 --> 00:23:03,181
Makurtu!

315
00:23:13,825 --> 00:23:16,795
Zuek biak, putakumeak, altxa!

316
00:23:17,863 --> 00:23:19,097
Kaka!

317
00:23:20,866 --> 00:23:24,669
Geldirik egon. Nik hitz egingo dut.

318
00:23:27,706 --> 00:23:28,907
-Ondo da.
-Altxa besoak!

319
00:23:28,940 --> 00:23:30,108
Ez tiro egin!

320
00:23:32,778 --> 00:23:35,614
-MPLAkoak gara. Lagunak gara. 
-Ez tiro egin, mesedez.

321
00:23:35,614 --> 00:23:37,516
Prentsakoak gara. Kazetariak.

322
00:23:38,617 --> 00:23:40,919
Zer arraio ari zarete hemen?

323
00:23:42,454 --> 00:23:43,588
Baimena dugu.

324
00:23:44,790 --> 00:23:47,526
Ekarri botikak eta bendak 
kamioitik. Orain!

325
00:23:57,836 --> 00:24:00,605
Ipurtzulotik sar ezazu, kazetari.

326
00:24:13,752 --> 00:24:14,786
Nola duzu izena?

327
00:24:15,253 --> 00:24:16,488
Kambale.

328
00:24:18,623 --> 00:24:20,592
Zenbat urte dituzu?

329
00:24:21,526 --> 00:24:24,629
-Borrokatzeko pagatzen dizute?
-Janaria ematen didate.

330
00:24:24,663 --> 00:24:27,799
Pagatu egiten digute, 
gudua irabazten badugu.

331
00:24:28,133 --> 00:24:31,503
-Eta gudurik irabazi duzu?
-Oraindik ez dut tiro egin. 

332
00:24:31,570 --> 00:24:35,774
Gerra ondoren eskolara bidaliko 
nindutela hitzeman zidaten. 

333
00:24:36,741 --> 00:24:40,345
Sartu hildakoak eta zaurituak
kamioira. Orain!

334
00:24:47,152 --> 00:24:51,656
Kazetaria eta aldi berean 
borrokalaria nintzen ni.

335
00:24:51,690 --> 00:24:53,792
Eta beraz…

336
00:24:54,025 --> 00:24:55,794
…tiro egin behar izan nuen.

337
00:24:55,894 --> 00:25:01,533
Hori ez da kazetari batentzat duin,
baina borrokalaria ere banintzen.

338
00:25:02,434 --> 00:25:08,173
Neure kode profesionala 
urratu izanaren kontzientzia dut.

339
00:25:08,473 --> 00:25:11,743
Eta ez bakarrik urratu,
oztopatu ere egin nuen.

340
00:25:13,545 --> 00:25:15,847
Gogoan duzu 
ea norbait hil ote zenuen?

341
00:25:15,914 --> 00:25:18,650
Ez nuke nahi.
Berdin dio nor.

342
00:25:18,717 --> 00:25:21,953
Ezta hiltzailerik okerrena ere.

343
00:25:22,954 --> 00:25:25,090
Ez. Ez nuke nahi.

344
00:25:26,758 --> 00:25:31,129
Ederki. Ricardo, sartu autoan, 
joan beharra daukagu.

345
00:25:36,167 --> 00:25:37,035
Ricardo.

346
00:25:40,972 --> 00:25:46,945
Ricardo, bihar goizean FNLAk 
hau dena argitara aterako du…

347
00:25:46,978 --> 00:25:49,714
…MPLAri errua botaz.

348
00:25:49,814 --> 00:25:52,551
Guk lehenago eman behar dugu berria.

349
00:25:52,751 --> 00:25:54,853
Artur, 
hegoaldera joan beharra daukat.

350
00:25:56,154 --> 00:25:58,156
Zer esaten ari zara?

351
00:25:58,690 --> 00:26:01,593
Errepide honek 
infernura besterik ez darama.

352
00:26:02,494 --> 00:26:03,261
Artur…

353
00:26:04,863 --> 00:26:06,831
…Luandan ikusiko zaitut.

354
00:26:11,136 --> 00:26:13,939
Ea hala den, adiskidea.

355
00:26:14,873 --> 00:26:16,107
Ea hala den.

356
00:26:16,608 --> 00:26:17,375
Goazen.

357
00:26:19,277 --> 00:26:21,846
Ahalik lasterrena iritsi behar dugu 
Benguelara.

358
00:26:34,292 --> 00:26:34,993
Zuria…

359
00:26:44,970 --> 00:26:47,472
Argazki bat, mesedez…

360
00:26:47,606 --> 00:26:49,407
Argazki bat, mesedez.

361
00:26:50,809 --> 00:26:53,144
Argazki bat ateratzea 
nahi dute denek. 

362
00:26:53,178 --> 00:26:57,015
Aztarna utzi. Iraun.

363
00:26:58,149 --> 00:26:59,618
“Han nengoen”.

364
00:27:00,518 --> 00:27:02,020
“Itxura hau nuen”.

365
00:27:02,787 --> 00:27:05,824
“Hau zen nire aurpegia
bizirik nengoenean”.

366
00:27:48,967 --> 00:27:51,870
E, zu! Zuria!

367
00:27:52,771 --> 00:27:54,739
Ongi etorri Benguelara.

368
00:27:55,573 --> 00:27:57,842
Okerreko lekuan zaude.

369
00:27:58,009 --> 00:28:00,845
Hemen ez dago ezer.
Luandarako bidea hortik da.

370
00:28:00,879 --> 00:28:03,715
Hegoaldera noa.
Pereira d'Eçara.

371
00:28:04,516 --> 00:28:06,184
Farrusco?

372
00:28:07,385 --> 00:28:09,521
Inor ezin da Farruscorengana iritsi.

373
00:28:09,554 --> 00:28:12,757
Ez kasurik egin.
Erotuta dago, ez da inor.

374
00:28:13,658 --> 00:28:14,959
Inor ez?

375
00:28:15,460 --> 00:28:17,662
-Carlos naiz.
-Carlos!

376
00:28:17,696 --> 00:28:19,798
-Ekar ezazu Daddy!
-Bai, andrea.

377
00:28:34,779 --> 00:28:37,549
-Kaixo, amigo!
-Kaixo.

378
00:28:38,983 --> 00:28:39,851
Igo!

379
00:28:50,595 --> 00:28:52,864
Oso arraroa iruditu zitzaigun.

380
00:28:52,897 --> 00:28:56,601
Kazetari poloniar bat, bakarrik…

381
00:28:57,035 --> 00:28:58,970
Zergatik poloniarra?

382
00:28:59,070 --> 00:29:03,942
Indarrez eman zidan bostekoa.

383
00:29:03,975 --> 00:29:06,578
Ez zebilen lagun bila.

384
00:29:06,811 --> 00:29:10,749
Agintea izango zuen jende bila 
zebilen…

385
00:29:10,782 --> 00:29:17,388
…gerrako leku nagusietara 
eramango zuen jende bila.

386
00:29:31,970 --> 00:29:33,738
Hegoaldera eraman nazazu.

387
00:29:34,739 --> 00:29:35,974
Ez! Hegoaldera, ez!

388
00:29:38,409 --> 00:29:42,747
Bost kamioi bidali nizkion 
orain dela bi hilabete Farruscori. 

389
00:29:42,781 --> 00:29:44,716
Ez zen bat bera itzuli!

390
00:29:46,417 --> 00:29:48,553
Orain dela hilabete galdu genuen 
kontaktua.

391
00:29:48,586 --> 00:29:52,857
Ez dut ez gizon ez hornidura
gehiago galduko Farruscorekin.

392
00:29:52,891 --> 00:29:55,493
Hilda dago, niri dagokidanez.

393
00:29:55,527 --> 00:29:59,831
Begira zure inguruan.
Soldaduak umeak dira. 

394
00:29:59,931 --> 00:30:02,167
Ez dago muniziorik.

395
00:30:02,233 --> 00:30:05,336
Beharbada, Poloniak lagundu lezake.
Sozialistak zarete, ezta?

396
00:30:05,470 --> 00:30:08,573
Zuk lagunduidazu 
eta nik lagunduko dizut.

397
00:30:08,673 --> 00:30:13,812
Armak, morteroak, metrailadoreak,
tankeak.

398
00:30:14,345 --> 00:30:16,314
Idatzi hori zure irakurleei!

399
00:30:16,347 --> 00:30:21,352
Idatziko dut.
Jakingo dute zer gertatzen den.

400
00:30:21,386 --> 00:30:24,989
Baina zergatik ez diozu 
konboi oso bat bidaltzen Farruscori?

401
00:30:25,023 --> 00:30:27,992
-Ez!
-Tira, entzuidazu.

402
00:30:28,026 --> 00:30:33,631
Ez kamioi babesgabe bat, benetako
espedizio militar bat baizik.

403
00:30:33,665 --> 00:30:35,133
Eta arrakasta badu…

404
00:30:35,200 --> 00:30:39,137
…bi heroi izango ditut hegoaldean:

405
00:30:39,170 --> 00:30:42,941
Farrusco eta… Daddy.

406
00:30:48,413 --> 00:30:50,448
Beraz…

407
00:30:52,450 --> 00:30:55,587
…nire soldadurik onena nahi duzu.

408
00:30:55,620 --> 00:30:57,589
Hark ekarri nau hona.

409
00:30:58,623 --> 00:31:01,659
-Carlota gustatzen zaizu, e?
-Bai.

410
00:31:02,927 --> 00:31:04,863
Bizia salbatu dit.

411
00:31:06,497 --> 00:31:09,267
Beraz, Daddyz idatziko duzu?

412
00:31:09,300 --> 00:31:10,969
Idatziko dut, bai.

413
00:31:13,171 --> 00:31:14,472
Tratua.

414
00:31:18,810 --> 00:31:21,346
Tira, mutilok, lagundu.

415
00:31:22,914 --> 00:31:24,949
Tira, mutilok, lagunduko diguzue?

416
00:31:28,620 --> 00:31:31,556
Nola aterako zaizu gaizki
haren argazki bat?

417
00:31:32,357 --> 00:31:35,660
Mundu osoko aldizkarien azalerako 
irribarrea du. 

418
00:31:36,928 --> 00:31:39,364
Angolaren aurpegia.

419
00:31:41,799 --> 00:31:45,870
Carlotak hain karisma handia zuen…

420
00:31:45,904 --> 00:31:49,607
…non hasiera-hasieratik 
lotuta egon baitzen…

421
00:31:49,807 --> 00:31:53,177
…garaipenaren bermeari.

422
00:31:53,912 --> 00:31:58,016
Oso gerrillari harroa zen, 
erabakitasun handikoa…

423
00:31:58,116 --> 00:32:00,318
…bere Kaláshnikovarekin…

424
00:32:00,551 --> 00:32:04,255
Hark bere nazio-proiektua zuen.

425
00:32:04,289 --> 00:32:08,293
Umeek oso kezkatuta zeukaten…

426
00:32:08,359 --> 00:32:16,701
…nola heziko ote ziren umeak 
etorkizun hurbileko Angolan. 

427
00:32:16,868 --> 00:32:18,970
Gora Carlota!

428
00:32:20,238 --> 00:32:21,272
Gora MPLA!

429
00:32:21,439 --> 00:32:23,141
Carlota! Carlota!

430
00:33:03,014 --> 00:33:04,782
Kapuścińskik galdetu zidan:

431
00:33:04,983 --> 00:33:06,317
“Beldur zara?”

432
00:33:07,218 --> 00:33:12,824
Esan nion: “Zenbat eta aurrerago, 
orduan eta arriskua handiago”.

433
00:33:13,658 --> 00:33:15,460
Irribarrez, hau esan zidan:

434
00:33:15,493 --> 00:33:19,330
“Tiroak hasten direnean, 
beldurra joan egiten da”.

435
00:33:32,510 --> 00:33:37,215
-Espioia zara, edo zer?
-Lasai, Carlota, adiskidea da.

436
00:33:39,717 --> 00:33:40,418
Eskerrik asko.

437
00:33:41,019 --> 00:33:42,020
Zergatik?

438
00:33:43,287 --> 00:33:45,323
Daddy konbentzitu duzu
Farruscori laguntzeko.

439
00:33:45,690 --> 00:33:49,093
-Ezagutzen duzu?
-Denek ezagutzen dute Farrusco.

440
00:33:49,427 --> 00:33:51,462
Alderdiz aldatu zen portugesa.

441
00:33:51,496 --> 00:33:55,199
Berak gorpuzten du MPLAren borroka.

442
00:33:55,767 --> 00:33:58,469
Lubango hartu zuen, 
oso gizon gutxirekin.

443
00:33:58,503 --> 00:34:00,738
Pereira d'Eça hartu zuen.

444
00:34:01,172 --> 00:34:04,842
Berak jaurtitzen ditu morteroak, 
oinarririk gabe!

445
00:34:05,309 --> 00:34:09,514
Eskuekin hartzen ditu, 
hodia kiskaltzen egon arren.

446
00:34:09,547 --> 00:34:12,350
Zauriz eta babaz 
betetzen zaizkio eskuak.

447
00:34:17,221 --> 00:34:21,392
Gizon handia da. 
Berak erakutsi zigun borrokatzen.

448
00:34:21,426 --> 00:34:24,462
Garaipenera eramango gaitu.

449
00:34:27,298 --> 00:34:29,901
Ohore handia da beraren ondoan
borrokatzea.

450
00:34:29,934 --> 00:34:31,569
Noiz egin zenuen bat MPLArekin?

451
00:34:32,236 --> 00:34:34,472
Beti izan naiz MPLAkoa.

452
00:34:34,505 --> 00:34:35,807
Jakina.

453
00:34:36,908 --> 00:34:39,577
Nire herria maite dut. 
Zuk ez duzu zurea maite?

454
00:34:39,710 --> 00:34:41,579
Bai noski.

455
00:34:42,146 --> 00:34:44,148
Gerrarik izan duzue zuen herrian?

456
00:34:44,582 --> 00:34:45,783
Hainbat gerra.

457
00:34:45,917 --> 00:34:48,219
Iraganean. Izugarriak.

458
00:34:49,187 --> 00:34:52,790
Hobeto gogoratzen dut 
gerraren hasiera amaiera baino.

459
00:34:52,824 --> 00:34:53,891
Borrokatu zinen?

460
00:34:53,991 --> 00:34:58,196
Ez, ez, umea nintzen. Eta umeak 
ez ziren borrokatzen orduan. 

461
00:35:07,238 --> 00:35:08,706
Zazpi urte nituen.

462
00:35:09,307 --> 00:35:10,475
Zer da hori, aitona?

463
00:35:10,508 --> 00:35:14,112
Gogoratu egun hau, Rysiek.
Gogoratu.

464
00:35:14,712 --> 00:35:16,114
Gogoratu.

465
00:35:17,315 --> 00:35:20,852
Luzaroan pentsatu nuen 
horrelakoa zela mundua. 

466
00:35:20,918 --> 00:35:24,589
Hura zela munduaren itxura.
Horrelakoa zela bizitza.

467
00:35:25,623 --> 00:35:27,892
-Eta bukatu zen?
-Zer?

468
00:35:28,893 --> 00:35:29,727
Zure gerra.

469
00:35:31,028 --> 00:35:33,264
Bai, orain dela urte asko.

470
00:35:34,866 --> 00:35:38,336
Baina gerran bizi izan zarenean
ezin zara hartaz sekula libratu.

471
00:35:38,369 --> 00:35:40,071
Ez dakit…

472
00:35:41,739 --> 00:35:43,808
Zergatik etorri zara?

473
00:35:43,808 --> 00:35:46,911
Lan askotan ari izan naiz, baina…

474
00:35:47,678 --> 00:35:49,647
…gerra izan zen 
munduaren nire lehen ulermena.

475
00:35:49,647 --> 00:35:50,681
Kaka!

476
00:36:00,992 --> 00:36:05,763
Lehenengo, ikuspena.
Gero, usaina.

477
00:36:05,763 --> 00:36:08,432
Gorpuak ikusi genituen…

478
00:36:08,699 --> 00:36:11,469
…soldaduenak eta gerrillarienak.

479
00:36:11,802 --> 00:36:17,542
Lehertzeko zorian zeuden, 
puztuta. 

480
00:36:21,879 --> 00:36:25,950
Carlotak esan zuen 
hark izurria sor zezakeela…

481
00:36:26,117 --> 00:36:31,022
…umeentzat arriskutsua zela…

482
00:36:31,189 --> 00:36:35,459
…handik oso hurbil 
ari baitziren jolasean. 

483
00:36:39,096 --> 00:36:41,732
Kapuścińskik ere lagundu zuen…

484
00:36:41,832 --> 00:36:46,871
…gorpuak gasolinaz bustitzen.

485
00:36:47,471 --> 00:36:49,207
Gero Carlotak…

486
00:36:49,674 --> 00:36:54,512
…bere metrailadorearekin,
eta Toni komandanteak…

487
00:36:54,545 --> 00:36:59,450
…tiro egin zuten sua pizteko.

488
00:37:30,615 --> 00:37:33,584
Polonia Europan dago?

489
00:37:35,553 --> 00:37:37,054
Bai.

490
00:37:37,955 --> 00:37:38,723
Bai.

491
00:37:39,991 --> 00:37:41,392
Faltan botatzen duzu zeure etxea?

492
00:37:42,693 --> 00:37:44,729
Bai noski.

493
00:37:46,030 --> 00:37:47,865
Baina han nagoenean…

494
00:37:48,666 --> 00:37:50,801
…gehiago behar dut Afrika.

495
00:37:51,769 --> 00:37:52,570
Eta zuk?

496
00:37:55,539 --> 00:37:57,308
Gerra bukatzen denean.

497
00:37:57,875 --> 00:38:00,711
MPLArekin, Angola libre izango da.

498
00:38:01,746 --> 00:38:03,881
Eta, orduan, ikusiko duzu.

499
00:38:04,215 --> 00:38:06,984
Umeak eskolara joan,
eta osasuntsuak izango dira.

500
00:38:07,184 --> 00:38:11,756
Eta ni hemen egongo naiz, 
nire herriarentzat lanean.

501
00:38:11,822 --> 00:38:13,991
A bai? Eta zer egingo duzu?

502
00:38:14,425 --> 00:38:17,361
Erizain ikasketak egin nituen.

503
00:38:17,862 --> 00:38:19,463
Jende askok laguntza behar du.

504
00:38:19,463 --> 00:38:21,899
Ondo aritu zinen atzo mutilarekin.

505
00:38:21,932 --> 00:38:22,833
Benetan.

506
00:38:22,867 --> 00:38:27,371
-Kirurgialaria, beharbada?
-Beharbada, baina…

507
00:38:28,572 --> 00:38:31,809
Batzuetan zorabiatu egiten naiz
odola ikustean.

508
00:38:35,513 --> 00:38:38,382
Ricardo, bi hilabete barru
hogei urte beteko ditut.

509
00:38:38,416 --> 00:38:40,551
Seme-alabak eduki nahi ditut.

510
00:38:41,552 --> 00:38:44,255
Baina, aurrena, 
gerra hau irabazi behar dugu.

511
00:38:48,693 --> 00:38:51,495
Beharbada, egun batean 
nitaz irakurriko dut.

512
00:38:51,629 --> 00:38:53,497
Hala izatea espero dut.

513
00:38:53,898 --> 00:38:55,132
Ziur nago.

514
00:38:58,369 --> 00:39:00,738
Ziurta ezazu 
inor ez dela gutaz ahaztuko.

515
00:39:02,306 --> 00:39:04,108
Nire hitza duzu.

516
00:39:16,687 --> 00:39:19,957
Carlota. Etsaia basoan dago, 
Balombotik gertu.

517
00:39:19,990 --> 00:39:21,926
Ederki. Itxaron pixka bat.

518
00:39:24,028 --> 00:39:25,730
-Atzera egingo dugu.
-Zer?

519
00:39:27,465 --> 00:39:29,734
Bihar ekingo diogu berriz
geure misioari.

520
00:39:29,867 --> 00:39:32,670
-Carlos, eraman itzazu Benguelara.
-Bai, andrea.

521
00:39:32,837 --> 00:39:36,273
-Zergatik?
-Ez, Carlota, geratu gurekin!

522
00:39:36,307 --> 00:39:40,778
Elkarrekin afaldu, eta bihar 
elkarrekin joango gara Lisboara, e?

523
00:39:40,811 --> 00:39:42,580
Zergatik, mesedez? Carlota!

524
00:39:43,414 --> 00:39:44,982
Zoazte! Orain!

525
00:40:06,470 --> 00:40:10,307
Isiltasunak 
bete-betean hartu gintuen…

526
00:40:10,474 --> 00:40:13,978
…autoa abiatu zenean.

527
00:40:15,713 --> 00:40:18,916
Zer gertatuko ote zen beldurrez…

528
00:40:18,949 --> 00:40:21,419
…borroka-frontea baitzen hura.

529
00:40:21,452 --> 00:40:26,557
Hodei astun eta iluneko gaua zen.

530
00:40:55,252 --> 00:40:56,921
“Kaixo. Baduzu zerbait gaur?”

531
00:41:00,090 --> 00:41:03,928
“Bihar hegoaldera. 
Elkarrizketa handia bi egun barru”.

532
00:41:05,429 --> 00:41:08,265
Ez zara inora joango, poloniarra.

533
00:41:13,237 --> 00:41:17,408
Eskoltarik ez. 
Eraso bat izan da.

534
00:41:18,909 --> 00:41:20,177
Denak hil dira.

535
00:41:21,011 --> 00:41:25,349
-Carlota?
-Esan dizut: denak.

536
00:41:38,596 --> 00:41:41,098
Nire soldadurik onena nahi duzu.

537
00:41:41,699 --> 00:41:42,967
Bizia salbatu dit.

538
00:41:43,601 --> 00:41:45,369
Carlota gustatzen zaizu, e?

539
00:41:46,370 --> 00:41:49,373
Gora Carlota!
Gora Carlota, gora!

540
00:41:51,308 --> 00:41:55,646
<i>Gerra iraultzaileko garaipenek
prezio altua dute:

541
00:41:55,980 --> 00:41:57,748
<i>…Carlota kamarada…

542
00:41:58,015 --> 00:42:01,652
<i>…Balomboko frontean 
elkarrizketatu berria genuena.

543
00:42:01,852 --> 00:42:05,990
<i>24 ordu pasatu ez direla, 
Carlota erori egin da.

544
00:42:06,524 --> 00:42:08,425
Kapuścińskik hau esan zuen:

545
00:42:08,459 --> 00:42:13,697
“Indar handiagoz 
tematu behar ginen”.

546
00:42:14,298 --> 00:42:17,635
Erruduntasun-sentimendua 
hazi egin zen.

547
00:42:17,868 --> 00:42:20,137
Kapuścińskik negar egin zuen.

548
00:42:20,170 --> 00:42:24,742
Ni negar egina nintzen hotelean.

549
00:42:24,775 --> 00:42:26,744
Eta esan nion Kapuścińskiri:

550
00:42:27,111 --> 00:42:31,815
“Carlota hil da,
gerra galduko dute”.

551
00:42:31,916 --> 00:42:36,587
Eta Kapuścińskik esan zuen:
“Moralki, baietz uste dut”.

552
00:42:39,790 --> 00:42:41,191
Nora zoaz, Ricardo?

553
00:42:41,225 --> 00:42:44,395
Geratu, mesedez.
Ez da gure errua.

554
00:42:44,862 --> 00:42:47,231
Kazetariak besterik ez gara.

555
00:42:47,264 --> 00:42:50,968
Ezin genuen ezer egin.
Entzun, Ricardo!

556
00:42:53,003 --> 00:42:58,709
Faltan izan dut beti emakume hori.

557
00:43:05,416 --> 00:43:08,752
Esnatu, Carlos.
Eraman nazazu Farruscorengana.

558
00:44:03,741 --> 00:44:05,542
Zertara etorri zara, ba?

559
00:44:08,779 --> 00:44:10,547
Ez! Ez! Ez!

560
00:44:16,920 --> 00:44:19,456
Altxa, putakumeak!

561
00:44:24,428 --> 00:44:27,431
Zer arraio ari zarete hemen?

562
00:44:30,534 --> 00:44:34,405
Ricardo, itzuli Poloniara, 
mesedez.

563
00:44:36,940 --> 00:44:39,576
Zoazte! Orain!

564
00:45:00,898 --> 00:45:07,071
Borrokak segitzen du!
Irabaziko dugu!

565
00:45:07,905 --> 00:45:11,442
Ricardo, esnatu!
Esnatu!

566
00:45:12,509 --> 00:45:15,913
Bizi nahi duzu?
Tiro egin, ba!

567
00:45:28,025 --> 00:45:30,027
Bai! Lortu dugu!

568
00:45:31,829 --> 00:45:36,033
Esan dizut ezagutzen nuela
eta atea irekiko zigula!

569
00:45:38,368 --> 00:45:39,670
Nire laguna da!

570
00:45:50,514 --> 00:45:51,548
Komandantea!

571
00:45:55,018 --> 00:45:56,220
Muniziorik?

572
00:45:56,253 --> 00:45:59,223
Ez dago hain gaizki, ezta?

573
00:46:00,023 --> 00:46:03,460
Bi gasolina pote dakarzkizut…

574
00:46:03,560 --> 00:46:05,095
…eta zazpi munizio zaku. 

575
00:46:05,162 --> 00:46:08,665
Tira, ez dakart muniziorik…

576
00:46:08,699 --> 00:46:13,637
…baina irina dakart…
eta kazetari bat!

577
00:46:14,772 --> 00:46:16,907
-Poloniatik dator.
-Ryszard Kapuściński…

578
00:46:16,907 --> 00:46:20,944
Munizioak behar ditut,
eta ibilgailuak…

579
00:46:22,045 --> 00:46:25,883
…hornidurak, soldaduak…

580
00:46:27,518 --> 00:46:29,820
Eta zuk ekartzen didazu…

581
00:46:32,589 --> 00:46:34,691
…kazetari alu bat.

582
00:46:37,394 --> 00:46:40,063
Zer ostia ari zara hemen, kazetari?

583
00:46:56,413 --> 00:46:58,048
Elkarrizketa bat nahi duzu?

584
00:46:59,216 --> 00:47:00,217
Tira…

585
00:47:01,585 --> 00:47:03,921
-Galdeidazu zerbait.
-Orain?

586
00:47:04,922 --> 00:47:08,392
Bai, putakume horiek 
berriz tiroka hasi baino lehen.

587
00:47:10,627 --> 00:47:11,562
Tira.

588
00:47:13,197 --> 00:47:16,300
Heroi bat zara…

589
00:47:17,334 --> 00:47:18,569
…kausaren aurpegi bat.

590
00:47:18,635 --> 00:47:20,437
Tira! Kausa?

591
00:47:21,038 --> 00:47:23,507
Zer kausa? Karga al dezakezu 
pistolarik kausarekin?

592
00:47:23,574 --> 00:47:25,142
Hurrengo galdera.

593
00:47:27,277 --> 00:47:28,912
Hurrengo galdera.

594
00:47:29,079 --> 00:47:32,983
Nola eutsi al izan diozu hainbeste 
denboraz hegoaldeko fronteari?

595
00:47:33,684 --> 00:47:35,519
Ikusten lerro horiek?

596
00:47:36,353 --> 00:47:37,688
Lurrekoak?

597
00:47:39,623 --> 00:47:41,859
Ezin zara frontera gehiago hurbildu.

598
00:47:42,059 --> 00:47:45,729
Zeharkatzen baduzu, 
frankotiratzailearen bala zuretzat.

599
00:47:49,867 --> 00:47:51,535
Eta zer diozu…

600
00:47:52,269 --> 00:47:54,705
-…Hegoafrikaz?
-Luanda nahi dute.

601
00:47:54,872 --> 00:47:55,772
Zer esan nahi duzu?

602
00:47:55,973 --> 00:48:00,344
Tankeak eta ibilgailu blindatuak 
dauzkate…

603
00:48:00,410 --> 00:48:02,512
…eta CIAren dolar putak!

604
00:48:02,679 --> 00:48:05,916
Eta mugan daude.

605
00:48:06,350 --> 00:48:07,751
Hemen daude?

606
00:48:08,185 --> 00:48:09,519
100 bat kilometrora daude.

607
00:48:09,553 --> 00:48:12,723
Eta gu gara haien bidea
oztopatzen dugun bakarrak.

608
00:48:12,756 --> 00:48:14,591
Badakizu zenbat garen?

609
00:48:14,591 --> 00:48:17,261
50,
azken aldiz kontatu nuenean.

610
00:48:18,495 --> 00:48:19,196
Idatzi hau:

611
00:48:21,465 --> 00:48:25,168
“Sarraskira kondenatutako
destakamentu bat gara”.

612
00:48:27,337 --> 00:48:29,339
Zerbait ikusi behar duzu. Zatoz.

613
00:48:39,816 --> 00:48:42,586
81 urte ditu. Ogia egiten du.

614
00:48:43,954 --> 00:48:48,725
60 urtetik gora darama horretan.
Eta ez du joan nahi.

615
00:48:50,260 --> 00:48:53,730
Maite dugu emakume hori. 
Ez dago ez gurekin, ez haiekin.

616
00:48:54,865 --> 00:48:58,168
Bizitzaren alde dago.
Bizitzaren eta ogiaren alde. 

617
00:48:58,835 --> 00:49:01,772
Eta hori nahikoa da, 
nahikoa baino gehiago. 

618
00:49:03,974 --> 00:49:06,310
Hau izan da zure 
azken prentsaurrekoa, adiskidea. 

619
00:49:06,376 --> 00:49:09,012
Bila ari zinena zuri eman izana 
espero dut.

620
00:49:09,646 --> 00:49:11,148
Ongi etorri hilobira.

621
00:49:34,304 --> 00:49:35,739
Zergatik aldatu zinen alderdiz?

622
00:49:43,180 --> 00:49:48,585
Hona ekarri gintuzten:
“eliteko paraxutista portugesak”.

623
00:49:50,020 --> 00:49:54,024
Eta ume horiek erakutsi zizkiguten.

624
00:49:54,157 --> 00:49:56,360
Hamabi urteko umeak.

625
00:49:59,629 --> 00:50:03,100
Hura zen 
borrokatu beharreko etsaia. 

626
00:50:03,467 --> 00:50:06,269
Hamabi urteko mutikoak.

627
00:50:07,237 --> 00:50:09,339
Ni ez naiz horrelakoa.

628
00:50:12,843 --> 00:50:16,146
Eta begiradazu orain. 
Begira…

629
00:50:16,680 --> 00:50:18,682
…nire soldaduei.

630
00:50:20,450 --> 00:50:23,020
Mutikoak hilko dira, hala ere…

631
00:50:24,321 --> 00:50:26,323
…beraz, hemen nago berriz.

632
00:50:29,526 --> 00:50:31,428
Confusão.

633
00:50:33,530 --> 00:50:36,833
Nire lehen semea jaio da, Lubangon.

634
00:50:38,568 --> 00:50:41,471
Handia eta indartsua, 
esaten didatenez. 

635
00:50:41,671 --> 00:50:43,473
Aita harroa naiz.

636
00:50:48,945 --> 00:50:53,350
Oraindik ez dut ikusi. 
Ez dut, seguru asko, inoiz ikusiko.

637
00:50:55,485 --> 00:50:57,254
Badakizu zer, poloniarra?

638
00:50:58,722 --> 00:51:03,393
Ez diot heriotzari beldurrik. 
Ez dut inolako beldurrik sentitzen. 

639
00:51:34,891 --> 00:51:37,961
Joaquim António Lopes Farrusco.

640
00:51:38,395 --> 00:51:40,697
Portugalekoa naiz.

641
00:51:44,534 --> 00:51:46,903
Badut lehen irudi bat…

642
00:51:46,937 --> 00:51:50,941
…bizitza zeharo aldatu zidana.

643
00:51:50,974 --> 00:51:53,443
Gaur balitz bezala gogoratzen naiz.

644
00:51:54,778 --> 00:51:57,214
Neskato txiki bat zen…

645
00:51:57,247 --> 00:52:01,818
…oso puskatua, oso zaharra, 
oso zikina zuen arropa.

646
00:52:01,885 --> 00:52:05,655
Oihuka:
“Eman txanpon bat! Eman ogia!”

647
00:52:05,822 --> 00:52:09,626
Eta ni tristatu egin nintzen, 
eta esan nion:

648
00:52:10,227 --> 00:52:14,364
“Ni neure lurrean nengoen bezala
daude hemen”.

649
00:52:14,397 --> 00:52:19,436
Neskato oinuts hark 
nire nerabezaroa gogorarazten zidan.

650
00:52:21,271 --> 00:52:23,773
Ni ez nentorren inor defendatzera…

651
00:52:24,241 --> 00:52:27,010
…zapaltzera etorriko nintzen, ezta?

652
00:52:27,210 --> 00:52:30,147
Komando bat zen, indar bereziak.

653
00:52:31,648 --> 00:52:33,683
24 urte nituen.

654
00:52:33,884 --> 00:52:37,387
Ez zitzaidan oso zaila izan…

655
00:52:37,854 --> 00:52:41,224
…alderdi bat aukeratzea:

656
00:52:41,291 --> 00:52:45,929
Gabetuenen alderdia.

657
00:52:47,464 --> 00:52:50,734
Oso zaila zen fronte hartan 
bizirik irautea. 

658
00:52:50,834 --> 00:52:52,369
Oso fronte zabala zen.

659
00:52:54,304 --> 00:52:57,707
Ez neukan ezer,
gerrillari mordo bat…

660
00:52:57,774 --> 00:53:03,380
…eta MPLAren militante eta aldekoen 
borondate ona, herriarena.

661
00:53:07,117 --> 00:53:11,821
Kapuścińskik ordu dezentez 
hitz egin zuen nirekin.

662
00:53:11,855 --> 00:53:16,993
Eta nire semeaz hitz egin genuen,
zeina, bizitzaren paradoxaz…

663
00:53:17,460 --> 00:53:21,965
…azkenean UNITAk hil baitzuen. 

664
00:53:22,132 --> 00:53:27,437
Hil egin zuten ni Farrusco jenerala 
naizelako, besterik gabe…

665
00:53:27,504 --> 00:53:30,640
…eta haiek bazekiten 
Farrusco jenerala nor zen. 

666
00:53:32,075 --> 00:53:33,710
Mendekua izan zen.

667
00:53:35,345 --> 00:53:39,816
Aita askok 
galdu zituzten beren semeak.

668
00:53:40,383 --> 00:53:42,152
Ez nintzen bakarra izan.

669
00:53:54,097 --> 00:53:55,599
Eskuinera!

670
00:53:56,166 --> 00:53:57,667
Burua atzera!

671
00:54:00,637 --> 00:54:02,172
Burua aurrera!

672
00:54:02,806 --> 00:54:04,040
Luzatu!

673
00:54:05,709 --> 00:54:07,310
Kokoriko.

674
00:54:09,346 --> 00:54:10,580
Gehiago.

675
00:54:11,815 --> 00:54:15,952
Mugi, ez da asteburua, jode!
Mugi, mutilok! Azkarrago!

676
00:54:16,453 --> 00:54:18,388
Guraizeko saltoak.

677
00:54:19,589 --> 00:54:21,891
Beste egun bat bizirik, poloniarra.

678
00:54:25,562 --> 00:54:27,230
Gelditzeko esan al dizuet?

679
00:54:27,998 --> 00:54:31,801
Mugi. Kokoriko jarri.
Gogoz!

680
00:54:32,569 --> 00:54:34,704
-Mugitu egin dira.
-Hegoafrikarrak?

681
00:54:35,405 --> 00:54:38,508
Gaur goizean ikusi dituzte.
Muga zeharkatzen ari dira.

682
00:54:38,608 --> 00:54:41,444
-Luandak jakin egin behar du.
-Eta horixe egingo duzu.

683
00:54:41,611 --> 00:54:43,847
-Ederki. Nola?
-Carlosekin joango zara.

684
00:54:43,913 --> 00:54:46,950
Motelak dira. Tankeak, ibilgailu
blindatuak, artilleria daukate.

685
00:54:46,950 --> 00:54:48,785
Haien zutabeak astunak dira.

686
00:54:49,019 --> 00:54:52,722
Orain abiatzen bazara, 
bi egunen abantaila izango dugu.

687
00:54:52,756 --> 00:54:53,690
Ederki.

688
00:54:54,224 --> 00:54:59,229
Errefortzuak, munizioa eta 
morteroak behar ditudala esaiezu.

689
00:54:59,229 --> 00:54:59,696
Bai.

690
00:54:59,729 --> 00:55:03,266
-Carlos, zenbat denbora behar duzu?
-Bi ordu.

691
00:55:03,266 --> 00:55:04,534
Ordubeten egin.

692
00:55:04,534 --> 00:55:10,140
Begira. Lubango hemen dago;
400 km dira, gehi 350…

693
00:55:10,307 --> 00:55:13,543
…bihar ordu honetan 
iritsi behar zenuke Benguelara.

694
00:55:13,943 --> 00:55:15,011
Eta orduan…

695
00:55:16,079 --> 00:55:16,946
Ixo.

696
00:55:21,651 --> 00:55:22,952
Ixo!

697
00:55:32,796 --> 00:55:34,264
Goizegi da, jode!

698
00:55:35,865 --> 00:55:37,567
<i>Hegoafrikako armada aurrera doa.

699
00:55:37,634 --> 00:55:40,637
-Plan aldaketa! Abiatu berehala!
-Autoa ez dago prest!

700
00:55:40,804 --> 00:55:43,273
Zuen lekuetara!
Hormara! Teilatura!

701
00:55:43,440 --> 00:55:45,342
Tira, mutilok, ez da asteburua eta!

702
00:55:46,943 --> 00:55:49,179
Mugi, Ricardo! Autora!

703
00:55:49,212 --> 00:55:51,314
-Luandara, Carlos.
-Kaka!

704
00:55:51,781 --> 00:55:53,316
Badaukagu gasolina?

705
00:55:54,584 --> 00:55:55,452
Tira, Carlos!

706
00:55:55,652 --> 00:55:56,986
Mugi, kamaradak!

707
00:55:57,654 --> 00:55:58,888
Luandara, goazen!

708
00:56:00,190 --> 00:56:01,291
Luandara, kamarada!

709
00:56:01,825 --> 00:56:05,662
<i>Alferrik duzue kontra egitea.
Errenditu orain.

710
00:56:06,463 --> 00:56:10,734
<i>Angola askatzera etorri gara.
Alferrik duzue kontra egitea.

711
00:56:11,167 --> 00:56:14,304
Barrura!
Barrura itzuli!

712
00:56:14,537 --> 00:56:19,209
<i>Hegoafrikako armada abian da.
Errendi zaitezte.

713
00:56:20,510 --> 00:56:24,714
Harantz joan nintzen, 
AKrekin, borrokan.

714
00:56:26,182 --> 00:56:30,220
Pentsatu nuen: “Hemen minutu gutxi 
geratzen zaizkigu…

715
00:56:31,020 --> 00:56:33,390
…goazen tipo horiekin 
borrokatzera”.

716
00:56:38,828 --> 00:56:40,296
Hilda nago.

717
00:57:08,892 --> 00:57:14,597
Odol jarioa izugarria zen. Entzuten 
nuen, baina ez nuen ikusten.

718
00:57:14,798 --> 00:57:16,466
Eta nire inkontzienteak 
esaten zidan:

719
00:57:16,466 --> 00:57:20,336
“Kontuz, lasai, arazorik ez.
Dena ondo aterako da”.

720
00:57:20,370 --> 00:57:23,973
Bazegoen nire baitan 
bigarren ahots bat…

721
00:57:24,207 --> 00:57:25,975
…bizi pixka bat ematen zidana.

722
00:57:26,009 --> 00:57:29,179
Hegoafrikarrak iritsi zirenean,
preso geratu nintzen.

723
00:57:29,212 --> 00:57:32,515
Ospitale barruan. 

724
00:57:35,718 --> 00:57:38,354
Borroka desorekatua izan zen.

725
00:57:38,521 --> 00:57:41,991
Hegoafrikako artilleria, 
Hegoafrikako blindatuak…

726
00:57:42,025 --> 00:57:44,127
…helikopteroetako metrailadoreak…

727
00:57:44,194 --> 00:57:47,464
Eta, hala ere, 
lau orduz iraun zuten borrokan.

728
00:57:48,565 --> 00:57:51,901
Han zeuden ia guztiak 
hil egin ziren.

729
00:57:52,769 --> 00:57:55,505
Sarraski bat izan zen. 
Hori sarraskia da. 

730
00:57:56,272 --> 00:58:00,743
Kapuściński Luandatik etorri zen 
zer gertatzen zen ikustera.

731
00:58:00,777 --> 00:58:03,947
Munduari esatera 
Hegoafrikako armada han zegoela…

732
00:58:03,980 --> 00:58:06,182
…Angolako lurraldea inbaditzen.

733
00:58:06,416 --> 00:58:08,184
Munduak ukatu egiten zuen.

734
00:58:09,686 --> 00:58:11,888
Nik uste dut hori izan zela 
haren misioa. 

735
00:58:12,255 --> 00:58:15,592
Niganaino, Angolako hegoaldera,
eraman zuen misioa.

736
00:58:22,832 --> 00:58:25,468
Soldadu berria 
gauza guztien beldur da.

737
00:58:27,303 --> 00:58:31,641
Noranahi egiten du tiro, asko 
eta etenik gabe tiro egitearren.

738
00:58:32,141 --> 00:58:34,611
Gudu garrantzitsu bati 
egin behar dio aurre: 

739
00:58:34,777 --> 00:58:37,380
Bere beldurraren aurkako gerrari.

740
00:58:37,514 --> 00:58:40,116
Bere izua hil behar du.

741
00:59:27,096 --> 00:59:29,265
Bai. Deitzeko esaiozu.

742
00:59:29,365 --> 00:59:30,700
Itxaron. Bai.

743
00:59:36,573 --> 00:59:37,941
Mila esker, Carlos.

744
00:59:39,008 --> 00:59:42,345
Putakumea… Ricardo!

745
00:59:44,147 --> 00:59:47,317
-Ricardo! Adiskidea!
-Artur!

746
00:59:48,718 --> 00:59:53,756
Uste nuen ez zintudala berriz 
ikusiko! Zer itxura petrala duzun!

747
00:59:53,890 --> 00:59:56,759
-Petral nago eta.
-Zer gertatzen da?

748
00:59:57,694 --> 00:59:59,796
Hegoafrika, horra.

749
01:00:00,930 --> 01:00:04,701
-Zer? Hemen daude?
-Hegoaldean.

750
01:00:06,669 --> 01:00:09,839
Elkarrizketa estugarri samar bat 
izan zen…

751
01:00:11,674 --> 01:00:15,511
…egun hartan jakin bainuen
galdu egingo genuela.

752
01:00:15,745 --> 01:00:18,982
Gure bizitzako azken egunak 
bizitzen ari ginen. 

753
01:00:19,616 --> 01:00:21,718
Berehala sartuko baitziren. 

754
01:00:23,353 --> 01:00:26,022
Joateko esan nion orduko…

755
01:00:26,055 --> 01:00:30,093
…erantzun zidan: 
“Ez, ni zurekin geratuko naiz…

756
01:00:30,259 --> 01:00:32,462
…ez baitiot armada inbaditzaile 
bati nire lekua utziko”.

757
01:00:32,462 --> 01:00:34,530
“Hau da nire misioa”.

758
01:00:34,731 --> 01:00:39,235
“Zuekin geratuko naiz, eta 
nire azken albistea bidaliko dut”.

759
01:00:39,469 --> 01:00:40,770
Hori esan zidan.

760
01:00:44,240 --> 01:00:49,479
-Nelson ikusi behar dut.
-Ez, gauzak aldatu egin dira. 

761
01:00:49,512 --> 01:00:51,614
Kubatarrekin hitz egin behar duzu.

762
01:00:54,717 --> 01:00:57,687
Hegoaldeko frontea 
ez da existitzen. 

763
01:00:57,820 --> 01:00:59,455
Hegoafrikarrak hemen daude.

764
01:00:59,555 --> 01:01:02,992
Pereira d'Eça atzo goizean erori 
zen. Ni han nengoen Farruscorekin.

765
01:01:04,327 --> 01:01:06,896
Ez dira soldaduak bakarrik, 
armada profesional bat da.

766
01:01:07,497 --> 01:01:12,035
Bi batailoi, tankeak, blindatuak,
artilleria…

767
01:01:12,101 --> 01:01:13,936
Eta Estatu Batuen laguntza dute.

768
01:01:14,003 --> 01:01:15,471
Deitu nagusiari.

769
01:01:17,206 --> 01:01:19,776
Zer egin behar duzue orain?

770
01:01:22,145 --> 01:01:23,613
Errusiari esango diozue?

771
01:01:26,716 --> 01:01:28,317
Errusiak ez dio Kubari lagunduko.

772
01:01:30,319 --> 01:01:32,188
Beraz, Kuba bere kasa ariko da?

773
01:01:33,589 --> 01:01:37,927
Eskerrik asko, Ricardo.
Gu ez gaude hemen. Ulertzen didazu.

774
01:01:47,503 --> 01:01:51,107
CIAk, bai, CIAk antolatu zuen dena.

775
01:01:51,207 --> 01:01:52,875
CIA Angolaren kontra.

776
01:01:53,176 --> 01:01:57,580
Hegoafrikako tropek Angolako 
hegoaldea inbaditu zuten…

777
01:01:57,580 --> 01:01:58,981
…erdialdeko ordokia…

778
01:01:59,515 --> 01:02:03,686
…Benguela eta Lobito hartu, 
eta aurrera segitu zuten.

779
01:02:03,720 --> 01:02:05,922
Setiatuta geunden Luandan.

780
01:02:06,189 --> 01:02:07,557
Ricardok beti esaten zuen: 

781
01:02:07,557 --> 01:02:11,227
“Hau arrazakeria da, 
Afrika osora eramana”.

782
01:02:11,260 --> 01:02:17,100
“Tipo hauek irabazten badute, 
apartheida Afrika osoan”.

783
01:02:17,133 --> 01:02:18,768
Hori uste zuen berak.

784
01:02:20,837 --> 01:02:24,173
MPLA bakarrik zegoen,
MPLAko indarrak bakarrik zeuden.

785
01:02:24,240 --> 01:02:26,843
Sobietarrek 
abandonatu egin gintuzten.

786
01:02:27,810 --> 01:02:31,881
Eta kamarada lehendakariak Kubari
eskatu behar izan zion laguntza. 

787
01:02:31,914 --> 01:02:34,617
Eta Fidel kamaradak 
ez zuen zalantzarik izan.

788
01:02:34,617 --> 01:02:37,854
Ez zen
Kremlingo aginduen zain egon.

789
01:02:37,987 --> 01:02:41,390
Gizon guztiak frontera!
Emakume guztiak frontera!

790
01:02:41,424 --> 01:02:43,559
Zuen herriak behar zaituzte,
kamaradak!

791
01:02:43,659 --> 01:02:46,395
Borroka egizue 
Angolaren etorkizunagatik!

792
01:02:46,429 --> 01:02:50,433
Lau egun besterik ez dira geratzen
independentziarako, kamaradak.

793
01:02:51,134 --> 01:02:53,369
Hau Gerra Hotza da, Artur.

794
01:02:56,372 --> 01:02:59,709
Ahaztu deskolonizazioa 
eta independentzia.

795
01:03:00,777 --> 01:03:04,213
Orain hau Gerra Hotza da.

796
01:03:05,448 --> 01:03:08,084
Eta Gerra Hotza 
ez da sekula bukatzen.

797
01:03:13,489 --> 01:03:16,192
Eta horretan nik ere 
egina izango dut neure zatia.

798
01:03:16,259 --> 01:03:19,395
Ricardo, kubatarrei bakarrik
abisatu diezu.

799
01:03:19,829 --> 01:03:23,432
Zure agentzia al da?
Zer esan behar diezu?

800
01:03:23,466 --> 01:03:27,703
Gu gara informazio hori duten 
munduko kazetari bakarrak.

801
01:03:27,737 --> 01:03:32,008
Kuba honela tartean sartzea…
Zerbait esan behar diet.

802
01:03:36,412 --> 01:03:42,351
“Hegoafrikak inbaditu egin du,
Estatu Batuen laguntzaz”.

803
01:03:45,621 --> 01:03:50,092
“Luandarantz doaz. 
MPLA arriskuan”.

804
01:03:51,294 --> 01:03:55,131
Guk garbi geneukan…

805
01:03:56,499 --> 01:04:01,838
…informazioaren gudua irabazten ez 
bagenuen, suntsitu egingo gintuzten.

806
01:04:01,871 --> 01:04:04,207
Eta MPLAk ez zuen sekula lortuko 
boterea hartzea.

807
01:04:08,211 --> 01:04:12,448
“MPLAk sobietarren edo kubatarren
laguntza izango du?”

808
01:04:12,515 --> 01:04:14,951
Ricardo, 
Kubakoaren berri ematen baduzu…

809
01:04:14,984 --> 01:04:16,352
Bai, badakit.

810
01:04:17,820 --> 01:04:20,256
Gertaeren bilakaera aldatuko du…

811
01:04:20,289 --> 01:04:21,858
Gertaeren bilakaera…?

812
01:04:23,860 --> 01:04:27,296
CIAk zure telexa intertzeptatuko du…

813
01:04:27,330 --> 01:04:32,902
…eta Estatu Batuek Hegoafrikari 
lagundu baino gehiago egingo diote!

814
01:04:32,935 --> 01:04:35,905
Mapatik ezabatuko dute Angola!

815
01:04:36,939 --> 01:04:42,378
Kontua ez da Gerra Hotza, 
kontua bizitzak salbatzea da!

816
01:04:47,950 --> 01:04:50,386
“MPLAk sobietarren edo kubatarren
laguntza izango du? Erantzun”.

817
01:04:53,089 --> 01:04:55,558
Angolaren etorkizuna, adiskidea.

818
01:04:58,427 --> 01:05:04,967
Bera, eskala handiko operazio bat 
zela jakitean…

819
01:05:05,568 --> 01:05:12,708
…zalantzan egon zen, 
telexa bidali edo ez bidali.

820
01:05:12,775 --> 01:05:18,381
Kazetariak ginen, eta bizia emango 
genuen gure lanbideagatik.

821
01:05:22,785 --> 01:05:26,255
Kuba Hegoafrikaren aurka 
mobilizatzea gauza handia da.

822
01:05:26,355 --> 01:05:28,291
Eta ni kazetaria naiz.

823
01:05:28,357 --> 01:05:30,459
Eta azken orduko berria daukat 
hemen.

824
01:05:31,727 --> 01:05:34,397
Honelako aukera baten zain 
egoten gara bizitza osoan.

825
01:05:34,563 --> 01:05:36,832
“MPLAk sobietarren edo kubatarren
laguntza izango du? Erantzun”.

826
01:05:49,912 --> 01:05:52,815
“MPLAk sobietarren edo kubatarren
laguntza izango du?”

827
01:05:55,384 --> 01:05:58,321
Zerk bultzatzen du gizona
mundua ikustera?

828
01:05:58,587 --> 01:06:01,791
Jakin-minak?
Esperientzia-goseak?

829
01:06:03,793 --> 01:06:06,462
Txunditzeari uzten dion gizona
hutsik dago.

830
01:06:06,462 --> 01:06:07,863
Bihotza itzali zaio.

831
01:06:07,964 --> 01:06:10,900
-Irakasle, galdera bat dut zuretzat.
-Bai?

832
01:06:11,701 --> 01:06:15,905
Kazetaria han egoteak
dena aldatzen du. Hala uste duzu?

833
01:06:16,238 --> 01:06:19,008
-Aldatu zer?
-Patua.

834
01:06:20,376 --> 01:06:24,947
Pertsona baten, gerra baten, 
herri oso baten patua. 

835
01:06:24,981 --> 01:06:27,683
Kazetaria han ez balego, 
munduak ez luke ezer jakingo.

836
01:06:27,717 --> 01:06:30,553
Baina ez balego, 
gerra desberdina litzateke. 

837
01:06:30,586 --> 01:06:35,691
Tiroketak laburragoak lirateke.
Jende gutxiago hil liteke. 

838
01:06:36,192 --> 01:06:38,627
Gerretan jendea hiltzen da.

839
01:06:38,694 --> 01:06:41,097
Garrantzitsua da 
jendeak horren berri irakurtzea. 

840
01:06:41,464 --> 01:06:43,666
Ez diozu nire galderari erantzun.

841
01:06:53,609 --> 01:06:57,313
Ricardo, inondik ere, bihurtu zen…

842
01:06:57,346 --> 01:07:02,551
…gure kausaren borrokalari, 
bere modura. Dudarik gabe.

843
01:07:03,853 --> 01:07:06,389
“MPLAk sobietarren edo kubatarren
laguntza izango du?”

844
01:07:11,227 --> 01:07:15,297
“Ez dut berri gehiagorik”.

845
01:07:42,858 --> 01:07:47,196
Aireportura joan ginen biok,
ni eta Kapuściński.

846
01:07:47,229 --> 01:07:50,533
Eta kubatar haiek eta arma haiek
iristen ikusi nituenean…

847
01:07:50,599 --> 01:07:55,671
…pentsatu nuen irabazteko 
aukeraren bat bagenuela oraindik.

848
01:07:57,106 --> 01:07:59,742
Carlota Operazioa deitzen diote.

849
01:08:00,409 --> 01:08:02,378
Kubatar ofentsiba.

850
01:08:02,411 --> 01:08:05,714
Kubatarren erdiak 
angolar esklaboen ondorengoak dira. 

851
01:08:05,748 --> 01:08:10,119
Ezagutzen duzu Carlotaren historia,
kubatar esklaboarena?

852
01:08:10,152 --> 01:08:15,091
XIX. mendean, esklabo-matxinada bat 
gidatu zuen, matxetea eskuan.

853
01:08:15,157 --> 01:08:18,928
Askatasunaren alde borrokan 
hil zen, Ricardo.

854
01:08:19,095 --> 01:08:21,263
Carlota Operazioa.

855
01:08:26,702 --> 01:08:30,339
Beharbada, egun batean 
nitaz irakurriko dut.

856
01:08:33,542 --> 01:08:35,611
Bai, egun batean.

857
01:08:38,581 --> 01:08:41,984
Errendi zaitezte orain. 
Alferrik duzue aurre egitea.

858
01:08:42,251 --> 01:08:45,187
Eskerrik asko, Ricardo.
Ez gaude hemen.

859
01:09:03,506 --> 01:09:07,143
Estutasun berezi bat 
sentitzen ari gara. 

860
01:09:07,209 --> 01:09:08,744
Gaizkiaren hurbiltasuna.

861
01:09:08,777 --> 01:09:11,514
Arrisku eta beldur sentipena
areagotu egiten da.

862
01:09:11,547 --> 01:09:14,850
Historiatik ikasitako 
ikasgai bat da.

863
01:09:14,950 --> 01:09:16,952
Odola isuriko da.

864
01:09:16,986 --> 01:09:20,156
Gertaera erabakigarriak 
ez dira odolik gabe gertatzen.

865
01:09:20,189 --> 01:09:23,792
Angolan badute hitz bat 
horretarako, gogoratzen?

866
01:09:24,326 --> 01:09:25,628
Confusão.

867
01:09:25,928 --> 01:09:31,967
Anarkia, desordena 
eta erabateko desorientazioa.

868
01:09:32,034 --> 01:09:36,238
Geure inguruan hazten ikusten dugu, 
baina ezin dugu inolaz ere gelditu.

869
01:09:36,272 --> 01:09:40,042
Jendetzan leher daiteke,
masez nagusitu…

870
01:09:40,276 --> 01:09:44,980
…eta orduan borrokak, 
suak eta heriotza izango dira. 

871
01:09:45,481 --> 01:09:50,152
Lurralde oso batean erreina dezake,
milioika lagun kutsa ditzake…

872
01:09:50,186 --> 01:09:51,487
Eta orduan…

873
01:09:53,656 --> 01:09:55,491
…gerra hasten da.

874
01:10:13,542 --> 01:10:16,812
<i>Baldin eta Sobiet Batasunak
eta kubatar militarrek…

875
01:10:16,912 --> 01:10:19,949
<i>…Angolan ekintzak egiten 
jarraitzen badute…

876
01:10:19,982 --> 01:10:22,518
<i>…aurre egingo diegu, 
inolako zalantzarik gabe.

877
01:10:45,374 --> 01:10:51,347
<i>MPLA, Angolako Askapen
Mugimenduko Batzorde Zentralak… 

878
01:10:51,814 --> 01:10:55,751
<i>…solemnitatez aditzera ematen du…

879
01:10:57,186 --> 01:11:02,625
<i>…Afrikaren eta mundu osoaren 
aurrean, Angolaren independentzia.

880
01:11:07,129 --> 01:11:09,298
Nire bizitzako egunik zoriontsuena 
izan zen.

881
01:11:09,431 --> 01:11:11,967
Angolan jaiotzen ari zen 
Afrika hura…

882
01:11:12,034 --> 01:11:15,004
…neokolonialismorik gabeko 
Afrika zen.

883
01:11:15,037 --> 01:11:19,742
Erabateko askatasuneko, 
askatasun osoko Afrika zen.

884
01:11:20,776 --> 01:11:26,148
Kapuściński eta ni Carta Blanca 
ron trago bat edatera joan ginen…

885
01:11:26,282 --> 01:11:29,451
…ospatzeko.
Ospakizun txiki bat.

886
01:11:29,618 --> 01:11:31,353
Elkar besarkatu genuen.

887
01:11:31,387 --> 01:11:33,489
Poz-pozik geunden.

888
01:11:33,656 --> 01:11:38,727
Garaipena ziurra da!
Garaipena ziurra da!

889
01:11:40,095 --> 01:11:42,331
Gerra aldatu egin da.

890
01:11:44,266 --> 01:11:48,270
Ez da jadanik gerra zibil bat.
Nazioarteko gerra bat da. 

891
01:11:48,304 --> 01:11:50,673
Eta urte askoan iraungo du.

892
01:11:51,807 --> 01:11:54,310
Aspaldi bukatu zitzaidan dirua. 

893
01:11:54,343 --> 01:11:56,278
Hilzorian nago.

894
01:11:57,112 --> 01:11:58,947
Nekez eusten diot bizirik.

895
01:11:59,014 --> 01:12:01,850
Etxera itzultzeko baimena 
eskatzen dizuet. 

896
01:12:01,917 --> 01:12:06,488
-Garai onak datozkigu, adiskidea.
-Hala izan dadila, Artur. 

897
01:12:09,892 --> 01:12:11,427
Zer gertatzen da, Ricardo?

898
01:12:11,493 --> 01:12:12,628
Pasaportea.

899
01:12:12,661 --> 01:12:16,932
Tira, adiskidea, ezagutzen dut
aurpegi hori. Zer duzu?

900
01:12:16,999 --> 01:12:22,671
Ikasle batzuk kazetaritzaz galdezka 
aritu zitzaizkidan. 

901
01:12:22,805 --> 01:12:24,740
Ea hemen egonda
gauzak aldatzen ote ditugun.

902
01:12:24,773 --> 01:12:25,708
Bai noski!

903
01:12:25,741 --> 01:12:28,177
Gauzak aldatu ditugu.

904
01:12:28,277 --> 01:12:29,578
Zuk aldatu dituzu, Ricardo.

905
01:12:29,611 --> 01:12:32,181
Lagundu egin diguzu.
Angolari lagundu diozu.

906
01:12:32,214 --> 01:12:33,949
Bai, bai, baina…

907
01:12:36,018 --> 01:12:39,455
Badakit, adiskidea.
Confusão.

908
01:12:43,792 --> 01:12:46,929
-Mila esker guztiagatik.
-Suerte ona izan, kamarada.

909
01:12:52,301 --> 01:12:55,104
Confusão oso indartsua da.

910
01:12:55,371 --> 01:12:57,740
Bihotzean sartzen zaizu.

911
01:12:57,773 --> 01:12:59,341
Ezin duzu garaitu.

912
01:12:59,375 --> 01:13:03,779
Hura jasan besterik ezin duzu egin, 
eta handik atera, leher eginda…

913
01:13:03,812 --> 01:13:06,215
…bizirik iraun ahal izateagatik
pozik…

914
01:13:06,248 --> 01:13:09,318
…eta, berriz etortzen denerako, 
indarrak biltzen. 

915
01:13:09,351 --> 01:13:13,689
Itzuli egingo baita.
Beti itzultzen da.

916
01:13:13,789 --> 01:13:17,726
Baina, orduan ere, 
badaukagu helduleku bat…

917
01:13:17,793 --> 01:13:20,028
…hark zurrupa ez gaitzan.

918
01:13:20,095 --> 01:13:22,598
Eta horrela menderatzen duzu.

919
01:13:22,631 --> 01:13:25,768
Zerbait gordez.
Oroitzapen bat.

920
01:13:26,435 --> 01:13:29,538
Pentsamendu bat.
Gogoeta bat. 

921
01:13:30,472 --> 01:13:34,143
Pentsamenduz itzultzen naiz 
han ezagututakoengana.

922
01:13:34,343 --> 01:13:38,013
Zer gertatu ote zaie?
Zer gertatuko zitzaion Arturri?

923
01:13:38,313 --> 01:13:41,150
Zer, 
Farrusco indartsu eta kementsuari?

924
01:13:41,216 --> 01:13:44,153
Hegoafrikarren aurkako gerretan…

925
01:13:44,186 --> 01:13:47,356
…gure seme-alabarik onenetako asko 
galdu genituen. 

926
01:13:47,389 --> 01:13:50,859
Baina bidezkoa zen.
Han egon beharra geneukan.

927
01:13:50,893 --> 01:13:55,497
Ezin genien gu hiltzen utzi, 
defendatu gabe.

928
01:13:55,531 --> 01:13:59,802
Merezi izan du.
Pertsona betea eta asea naiz.

929
01:14:00,335 --> 01:14:05,107
Harri bat jarri nuen Angola 
deitzen den nazio honen eraikuntzan.

930
01:14:05,140 --> 01:14:09,178
Irabazi egin genuen gure herria 
independentziara eraman zuen gudua.

931
01:14:09,211 --> 01:14:13,449
Baina, bidean, erraustuta 
geratu ziren nire ideal guztiak.

932
01:14:13,515 --> 01:14:18,554
Ni naiz galtzaile handia. 
Non dago berdintasunezko gizartea?

933
01:14:18,587 --> 01:14:22,791
Non daude
goserik gabeko nire anai-arrebak?

934
01:14:22,891 --> 01:14:24,526
Non dago iraultza?

935
01:14:32,334 --> 01:14:35,838
Gerrak beste 27 urte iraun zuen, 
2002 arte. 

936
01:14:35,871 --> 01:14:39,408
Milioi bat lagunek ihes egin zuten.
500.000 inguru hil ziren.

937
01:14:41,977 --> 01:14:45,414
Zerbait gorde behar duzu, 
ahal baduzu. 

938
01:14:46,014 --> 01:14:49,751
Jendea desagertu egiten baita, 
aztarnarik utzi gabe. 

939
01:14:49,818 --> 01:14:52,821
Guztiz eta ezinbestean.

940
01:14:52,855 --> 01:14:57,426
Lehenengo, mundutik;
eta, gero, gure oroimenetik. 

941
01:15:05,734 --> 01:15:10,172
Idatzi egingo dut. 
Ez dituzte sekula ahaztuko.

942
01:15:10,672 --> 01:15:13,609
Aztarna utziko dute. 
Iraun egingo dute. 

943
01:15:16,278 --> 01:15:19,348
“Han nengoen”.
“Itxura hau nuen”.

944
01:15:20,148 --> 01:15:22,951
“Hau zen nire aurpegia
bizirik nengoenean”.

945
01:15:23,619 --> 01:15:28,257
“Begiradazue, une batez, beste 
zerbaitetan arreta jarri aurretik”.

946
01:15:38,700 --> 01:15:41,303
BESTE EGUN BAT BIZIRIK

947
01:16:58,513 --> 01:17:00,115
Angolatik bueltan, 
Ryszard Kapuścińskik…

948
01:17:00,115 --> 01:17:01,817
…“Beste egun bat bizirik” 
idatzi zuen.

949
01:17:01,850 --> 01:17:04,519
20 liburutik gora idatzi zituen, 
30 hizkuntzara itzuliak. 

950
01:17:04,519 --> 01:17:08,624
Baina “Beste egun bat bizirik” zuen
berak gogokoena eta pertsonalena.

951
01:17:09,992 --> 01:17:12,861
Iraultza eta gerra zibil askoren 
lekuko izan zen Kapuściński…

952
01:17:12,894 --> 01:17:14,529
…Afrikan, Asian eta Latinoamerikan.

953
01:17:14,563 --> 01:17:16,264
“Banekien ni lekuko nintzen 
gertaerek…

954
01:17:16,264 --> 01:17:18,133
…gizadiaren patua aldatuko zutela…

955
01:17:18,166 --> 01:17:21,670
…belaunaldi askotarako,
baita mendeetarako ere”.

956
01:17:21,737 --> 01:17:23,472
“Hirugarren Munduaren sorrera”.

957
01:17:25,374 --> 01:17:27,776
“Umiliatuekin eta laidotuekin 
identifikatzen naiz…

958
01:17:27,809 --> 01:17:30,212
…haien artean aurkitzen baitut
neure burua”. 

959
01:17:30,278 --> 01:17:32,614
“Pobreziak ez du ahotsik”.

960
01:17:32,648 --> 01:17:35,183
“Jende horren ahotsa entzuna izatea 
da nire betebeharra”.

961
01:17:35,217 --> 01:17:38,587
“Hori da nire misioa”.

962
01:17:39,988 --> 01:17:44,793
Kapuściński 2007ko urtarrilaren 
23an hil zen, Varsovian.

963
01:20:23,785 --> 01:20:26,755
ITZULPENA - AZPITITULUAK:
Jon Muñoz